بررسی دگردیس فضاهای جمعی در دوره ایلامی و صفویه (مقایسه ی تطبیقی چغازنبیل و نقش جهان)

فضاهای جمعی از دیرباز در سازماندهی عناصر شهری نقش کلیدی را ایفا می کردند و وجود ان در شهر ایرانی، ضرورتی انکار نشدنی است. ویژگی فضای جمعی را می توان در شهرهای تاریخی از جمله اصفهان پایتخت حکومت صفویه ودشت خوزستان پایتخت حکومت ایلام جستجو کرد. علت انتخاب چغازنبیل بدین خاطر بوده که این بنا یکی از شاخص ترین فضای جمعی ساخته شده در تاریخ قبل از اسلام است پیش از اسلام, بنای جمعی با این وسعت ساخته نشده. انتخاب شهر اصفهان نیز برمبنای نزدیکی این پایتخت حکومتی با چغازنبیل خوزستان و نیز وجود بنای جمعی شاخص وحایز اهمیتی نقش جهان صورت گرفته است. در واقع سعی بر ان بوده که روند تکامل فضای جمعی در تاریخ پیش از اسلام و پس از ان در یک محدوده ی جغرافیایی و در بناها یی شاخص که دارای ابعاد سیاسی و عبادی و جمعی ست مورد بررسی قرار گیرد. در این مقاله سعی شده با استفاده از مقایسه تطبیقی میدان نقش جهان و چغازنبیل , ویژگی های مشترک و تفاوت های شناسایی شده و با طبقه بندی و تحلیل و بررسی ویژگی این بناها، معنا و خاستگاه نظری آنها استنباط شود. میدان نقش جهان تکامل یافته ی فضای جمعی ( چغازنبیل) دوره ایلامی ست که متناسب با تغییر نگرش مردم نسبت به رابطه ی میان خود و خدا تکامل یافته است. مقاله حاضر با مقایسه ویژگی های فضاهای جمعی بین این دو دوره ی تاریخی توانسته تا حدودی با بررسی عناصر موجود در این فضاها , خاستگاه نظری و روند تکاملی انها را مورد بررسی قرار داده و پس از شناخت عناصر کاربردی در فضاهای جمعی ، تاثیرنگرش انسان در مورد رابطه ی خود و خداوند در طراحی این فضا ها بررسی شده است. نگرشی که سبب بروز تفاوت هایی همچون ابعاد بنا، مکان قرار گیری عناصر، میزان فضای پر و خالی و... در جزییات و کلیت فضا ها شده است.

Keywords:

چغازنبیل , میدان نقش جهان , فضای جمعی , روند تکامل