انسان شناسی یکی از مهمترین دانش های زیربنایی در علوم انسانی است که
ادبیات فارسی به عنوان شاخه ای از این علوم نقش بسیارموثری در این حوزه برعهده دارد. انسان و منزلت او همیشه مورد توجه شاعران و نویسندگان فارسی بوده و آثار برجای مانده از آنها سرشار از نمونه های بارزی است که نشان دهنده ی ارزش و اهمیت مفاهیم انسانی است. هر گوشه ای از این ادبیات غنی، طرحی از انسان تعالی یافته، مطابق با الگوهای ذهنی دوران خود ارایه می دهد. این پژوهش که به شیوه ی مطالعات کتابخانه ای تهیه و تدوین شده است، به توصیف و تحلیل ویژگیهای
انسان آرمانی و
انسان کامل در متون کلاسیک فارسی (تا قرن هفتم) پرداخته است. بر اساس نتایج به دست آمده، ادبیات ما تبیین کننده ی مفاهیم
انسان آرمانی و
انسان کامل است؛ شاعران و عارفان ایرانی از دیرباز به تبعیت از دین اسلام، سعی کرده اند ضمن شناخت برترین انسان، ویژگی های والا و برجسته ی این الگوی آرمانی و تکامل یافته را برای تاثر، بهره مندی و موفقیت دیگران بازگو نمایند. منزلت و مرتبت انسان در
ادبیات فارسی سیر تکاملی دارد و در ادبیات عرفانی به ویژه در شعر مولانا به غایت مقام و علو درجات روحانی نایل آمده است.