کمک های اولیه روانشناختی برای کودکان زلزله زده : یک مطالعه مروری

زمینه و هدف: پدیده زلزله، که در زمره بلایای طبیعی قرار می گیرد، تبعات متعددی دارد. زلزله باعث تخریب عملکرد فردی و اجتماعی و تهدید تمامیت فیزیکی و یا روانی می گردد. فوت، جراحت، از دست دادن منبع درآمد و یا شغل، از دست دادن سرپرست، از دست دادن پناهگاه های اجتماعی، ابتلا به بیماری، ضعف و ... تنها جزیی از آثار زلزله در ابعاد جسمانی، روانی و اجتماعی می باشد. آثار متعدد روانی از جمله اختلال استرس پس از سانحه، افسردگی، اضطراب، اختلال خواب، سو مصرف مواد و اختلالات اضطرابی از جمله مواردی است که به عنوان آسیب های روانی برای بازماندگان از زلزله برشمرده اند. بروز این آسیب ها در کودکان دارای اهمیت بیشتری می باشد. بدلیل آن که ایشان نه تنها توانایی های ارتباطی محدودتری دارند، همچنین آینده جامعه را نیز بایستی تامین نمایند. از این رو در این مقاله به بررسی مروری مطالعات انجام شده در خصوص تبعات و راهکارهای کنار آمدن با آن ها در کودکان پرداخته می شود. روش بررسی: مطالعه حاضر توصیفی (از نوع مروری) می باشد. به منظور بررسی جامع پژوهش های صورت پذیرفته در حوزه آسیب ها و کمک های اولیه روانشناختی به کودکان زلزه زده منابع متعددی بررسی گردید. در این راستا علاوه بر بررسی منابع اطلاعاتی خارجی، منابع و پایگاه های اطلاعاتی داخل ایران نیز بررسی شده است. در مرحله اول، مجموعا تعداد 25 مقاله انگلیسی و تعداد 35 مقاله فارسی ثبت شده، ذخیره گردید. بعد از بررسی نهایی30 مقاله از این مقالات منتخب گردیده که تعداد 21 مقاله فارسی و تعداد 12 مقاله انگلیسی را در برداشتند.یافته ها: مطالعات انجام شده بیانگر آن است که آسیب های وارده به کودکان متفاوت از بزرگسالان می باشد. علایم و نشانگانی همچون احساس غمگینی، مشکلات خواب(بی خوابی، پرخوابی یا رویاهای ترسناک- کابوس)، اضطراب، نگرانی و ترس از تکرار شدن اتفاقی که منجر به از دست دادن نزدیکان شود، مشکلات تحصیلی، برگشت به رفتارهای مراحل اولیه رشد مثل شب ادراری، انگشت مکیدن و لکنت زبان، شکایت های بدنی، مثل درد شکم، سردرد و سرگیجه در کودکان بازمانده از زلزله گزارش شده است. این علایم می تواند به بروز اختلالاتی همچون اختلال استرس پس از سانحه، افسردگی، اضطراب، اختلال خواب، سو مصرف مواد و اختلالات اضطرابی در همان دوره رشدی یا دوره های بعد منتهی گردد. راهکارهای مختلف درمانی نیز بر همین مبنا باید با تغییراتی برای کودکان مورد استفاده قرار گیرد. راهکارهای معمول بزرگسالان مشتمل هستند بر انواع مداخلات درمانی شامل روان درمانی فردی، گروه درمانی و درمان های مبتنی بر روش های شناختی رفتاری شامل حساسیت زدایی، آموزش آرامش بخش عضلانی و سایر انواع درمان های رفتاری، رویکرد معنا درمانی، مداخلات حمایتی، ورزشی و هنری، بازگویی روانشناختی، آموزش مهارت های حل مساله، که در پیشگیری و درمان اختلالات روانی بازماندگان مورد استفاده قرار گرفته اند. این مداخلات باید در دوره کودکی با تکنیک های بازی درمانی و ملاحظاتی همچون توجه خاص به او، یادآوری امنیت، اجتناب از جداسازی، ارایه پاسخ های ساده به سیوالات کودکان درباره اتفاق، صبر در مواجه با علایم بازگشتی به دوره های قبلی رشد، همراه شود. نتیجه گیری نهایی: هرچند که صفات شخصیتی همچون روان رنجوری و گشودگی، سرسختی روانشناختی خود تاب آوری به عنوان وسطه ای برای ایجاد اختلالات روانی و واکنش به مداخلات روانشناختی بر شمرده شده اند، لیکن کاهش فاصله زمانی، در کنار توجه به مشخصه های سن می تواند عنصری موثر در اثربخشی مداخلات محسوب گردد.

Keywords:

کمک های اولیه , روانشناختی , آسیب , کودک , زلزله