بررسی اثرات حوضه آبریز تالاب گاوخونی بر پایداری ابعاد زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی در سطح کشور

امروزه، نقش حوضه های آبریز در شکل گیری تمدن ها و پیشرفت جوامع بر کسی پوشیده نیست. هر چقدر حوضه های آبریز از لحاظ منابع آب سطحی و زیرسطحی غنی تر باشند افزایش جمعیت انسانی و تنوع زیستی جانوری را به همراه داشته اند. بطور کلی، در دسترس بودن منابع آبی علاوه بر ایجاد اکوسیستمهای متنوع طبیعی، شرایط را برای فعالیت های کشاورزی و دامداری، صنعتی و گردشگری فراهم می نماید که به نوبه خود منجر به رشد اقتصادی و اجتماعی در این مناطق می شود. در این پژوهش با هدف بررسی اثرات حوضه آبریز تالاب گاوخونی بر پایداری ابعاد زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی، نقش و جایگاه آن را در سطح کشور مورد تحلیل قرار داده که به این منظور، با استفاده از روش توصیفی و از نوع پیمایشی، ابتدا داده های مورد نظر را از طریق پرسشنامه در جامعه هدف 348 نفری، از متخصصان و کارشناسان مرتبط، استخراج و به بررسی پایایی و روایی آن پرداخته شد. مقدار پایایی پرسشنامه از طریق ضریب آلفای کرونباخ برابر 0/854 بود و مقدار ضریب آلفا برای هریک از عوامل اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی به ترتیب مقدار 0/733 و 0/755 و 0/821 استخراج گردید که تاییدی بر پایایی پرسشنامه پژوهش می باشد. آزمون فرضیه ها، با استفاده از روش آزمون تحلیل عاملی، در نرم افزار AMOS21 به صورت مدل، طراحی و محاسبه گردید. نتایج نشان داد حوضه آبریز با پایداری ابعاد زیست محیطی، ابعاد اجتماعی و ابعاد اقتصادی ارتباط معنی داری دارد و در میان آن ها، ابعاد اقتصادی دارای بالاترین ضریب وزنی می باشند که نشان دهنده اولویت های اقتصادی حوضه آبریز است. همچنین، با توجه به نتایج، فرض ضرورت مدیریت جامع و ارزیابی توان کاربری اراضی به منظور حفظ حوضه آبریز به ترتیب با مقدار ضریب 0/78 و 0/8 اثبات گردید. با توجه به مدل پژوهش و نتایج حاصل از تحلیل معادله ساختاری، بین ابعاد اقتصادی و زیست محیطی با ضریب 0/5، ابعاد اقتصادی و اجتماعی با ضریب 0/63 و ابعاد اجتماعی و زیست محیطی با ضریب 0/55 ارتباط معنی داری وجود دارد که تاییدی بر فرضیه آن می باشد. در نتیجه این پژوهش پیشنهاد گردید مسیولین و صاحبنظران، با توجه به وجود اهمیت و ضرورت حوضه آبریز گاوخونی، در پایداری ابعاد اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی، در جهت حفظ، مدیریت یکپارچه، جامع آن اقدام نمایند.

Keywords:

حوضه آبریز تالاب گاوخونی , پایداری , ابعاد زیست محیطی , ابعاد اقتصادی , ابعاد اجتماعی