بررسی و ارزیابی طرح جدید و قدیم مسجد ولیعصر(عج) تهران با رویکرد معماری زمینه گرا

مسجد مهمترین موضوعیت معماری است که همیشه جزء مهم ترین بناهای شهر محسوب می شده و از جایگاه فوق العاده ای در جامعه برخوردار بوده است .کمرنگ شدن اهمیت مسجد و کیفیت معماری آن در جامه معاصر با انتخاب طرح های نوآورانه وتغییرات کالبدی و گسست از معماری گذشته سبب شده است که تلاش برای حفظ هویت، معنا و توجه به هویت کالبدی که یکی از مهم ترین و اساسی ترین مشکلات مساجد امروز است ضرورت پیدا کند .این تحقیق با هدف دستیابی به الگوی معماری مناسب در طراحی مساجد معاصر با بهره گیری از مطالعات کتابخانه ای و میدانی و با روش تحقیق توصیفی و تحلیلی با رویکرد کیفی به نقد و ارزیابی هویت کالبدی طرح جدید مسجد ولیعصر(عج) بارویکرد معماری زمینه گرا می پردازد .پرسشهایی که به پاسخ آنها می پردازیم عبارتند از: هویت کالبدی طرح جدید مسجد ولیعصر با توجه به ویژگی های معماری زمینه گرا چگونه است و طرح جدید با ساختاری متفاوت و ناهمگون چگونه می تواند پاسخگوی انتظارات ناشی از مفهوم عبارت فردی و اجتماعی از منظر اسلامی باشد مقایسه طرح جدید و قدیم ساختمان مسجد ولیعصر(عج) بر اساس معماری زمینه گرا چگونه ارزیابی می شود نتایج تحقیق نشان می دهد که عناصر کالبدی مسجد از جمله منار، ورودی شاخص، گنبد علاوه بر اینکه در زمینه کالبدی از عناصر بسیار مهم هستند از منظر نشانه شناسی بسیار مورد توجه قرار گرفته اند و سه بخش مسجد(صحن، ایوان و گنبدخانه) در کنار کلیت تفکیک شده حرکات آیینی نماز(قیام، رکوع و سجده) نشان از وجود نسبت ها و ارتباطات معنایی و شکلی در کالبد معماری مسجد و نماز دارد .در طراحی مساجد سنتی سلسله مراتب کالبدی، معنایی و فضایی دیده می شود اما در طرح جدید مسجد ولیعصر به این موضوع توجهی نشده است. ساختار کالبدی جدید مسجد ولیعصر بر اساس اصول معماری زمینه گرا شکل نگرفته است زیرا خصوصیات زمینه کالبدی، تاریخی، فرهنگی و اجتماعی که از شاخصه های ایجاد کلیت در بنا هستند نادیده گرفته شده است. اگرچه نوآوری شاخصه کالبدی طرح جدید است اما طرح قبلی مسجد بر خلاف طرح جدید می توانست در خوانایی، شاخص بودن، معنا و نشانه-شناسی مسجد بسیار تاثیرگذار باشد.

Keywords:

مسجد , هویت کالبدی , معماری زمینه گرا , طرح جدید مسجد ولیعصر , طرح قدیم مسجد ولیعصر , مساجد نوگرای معاصر