مراحل قانونی گرفتن فرزندخوانده از پرورشگاه

امیرحسین صفدری پژوهشگر علم حقوق

مراحل قانونی گرفتن فرزندخوانده از پرورشگاه ؟

به زبان خیلی ساده روند قانونی گرفتن بچه از پرورشگاه به این صورت است که ابتدا درخواست کنندگان سرپرستی باید یک تقاضانامه جهت سرپرستی یک کودک به سازمان بهزیستی ارائه بدهند پس از آن سازمان بهزیستی مکلف است حداکثر پس از دو ماه نسبت به اعلام نظر کارشناسی خود آن درخواست را به دادگاه صالح تقدیم کند، دادگاه با احراز شرایط مقرر در قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی سرپرست و بدسرپرست با لحاظ نظریه سازمان بهزیستی، نسبت به صدور قرار سرپرستی آزمایشی که 6 ماه است اقدام می نماید و قرار صادره به دادستان، متقاضی و سازمان بهزیستی ابلاغ می گردد. در صورتی که در مدت دوره سرپرستی آزمایشی، زوال و یا عدم تحقق هر یک از شرایط مقرر در این قانون به تقاضای دادستان و یا سرپرست منحصر یا سرپرستان کودک یا نوجوان و با اطلاع قبلی سازمان و همچنین با تقاضای سازمان قرار صادره را فسخ نماید.

در قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی سرپرست و بدسرپرست قانونگذار ما می گوید: دادگاه در صورتی حکم سرپرستی صادر می نماید که درخواست کننده سرپرستی بخشی از اموال یا حقوق خود را به کودک یا نوجوان تحت سرپرستی تملیک کند و تشخیص نوع و میزان مال یا حقوق مزبور با دادگاه است. درخواست کننده منحصر (که همان دختر یا زنان بالای 30 سال هستند) یا درخواست کنندگان سرپرستی (که همان زن و شوهر بدون فرزند هستند) باید متعهد گردند که تمامی هزینه های مربوط به نگهداری و تربیت و تحصیل افراد تحت سرپرستی را تامین نمایند. این حکم حتی پس از فوت سرپرست منحصر یا سرپرستان نیز تا تعیین سرپرست جدید، برای کودک یا نوجوان جاری می باشد و سرپرست منحصر یا سرپرستان، موظفند با نظر سازمان خود را نزد یکی از شرکت های بیمه به نفع کودک یا نوجوان تحت سرپرستی بیمه عمر کنند.

آثار و تکالیف صدور حکم سرپرستی چیست؟

مطابق با ماده۲۲ قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی سرپرست و بدسرپرست قانونگذار ما می گوید: پس از صدور حکم قطعی سرپرستی، مفاد حکم از سوی دادگاه به اداره ثبت احوال و اداره بهزیستی مربوط ابلاغ می شود، و اداره ثبت احوال مکلف است نام و نام خانوادگی کودک یا نوجوان تحت سرپرستی و همچنین مفاد حکم سرپرستی را در اسناد سجلی و شناسنامه سرپرست یا زوجین سرپرست وارد کند.

همچنین اداره ثبت احوال مکلف است شناسنامه جدیدی برای کودک یا نوجوان تحت سرپرستی با درج نام و نام خانوادگی سرپرست یا زوجین سرپرست صادر و در قسمت توضیحات مفاد حکم سرپرستی و نام و نام خانوادگی والدین واقعی وی را در صورت مشخص بودن قید نماید. در تبصره 2 این ماده قانونگذار می گوید: کودک یا نوجوان تحت سرپرستی می تواند پس از رسیدن به سن هجده سالگی، صدور شناسنامه جدیدی را برای خود با درج نام والدین واقعی در صورت معلوم بودن، یا نام خانوادگی مورد نظر وی، در صورت معلوم نبودن نام والدین واقعی، از اداره ثبت احوال درخواست نماید.

بطور کلی باید بگویم که تکالیف سرپرست نسبت به کودک یا نوجوانی که سرپرستی آن را قبول کرده است از لحاظ نگهداری، تربیت و نفقه، احترام، نظیر تکالیف والدین نسبت به اولاد خود می باشد و نباید نسبت به آنها فرقی گذاشت. نکته مهم دیگر این است که حتی صدور حکم سرپرستی به هیچ وجه موجب قطع پرداخت مستمری که به موجب قانون به کودک یا نوجوان تعلق گرفته یا می گیرد، نمی شود و در صورت فوت سرپرست منحصر یا سرپرستان که مشمول یکی از صندوق های بازنشستگی بوده اند، افراد تحت سرپرستی در حکم افراد تحت تکفل متوفی محسوب گردیده و تا تعیین سرپرست جدید از مزایای مستمری وظیفه بازماندگان برخوردار خواهند شد.

موارد فسخ حکم سرپرستی کودک؟

در موارد زیر حکم سرپرستی پس از اخذ نظر کارشناسی سازمان بهزیستی مطابق قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی سرپرست و بدسرپرست فسخ می گردد:

 1. دادستان و سازمان درصورتی که ضرورت فسخ حکم سرپرستی را احراز نمایند.

 2. هر یک از شرایط مقرر در ماده (۶) این قانون منتفی گردد.

 3. تقاضای سرپرست منحصر یا سرپرستان در صورتی که سوء رفتار کودک یا نوجوان برای هر یک از آنان غیر قابل تحمل باشد.

 4. طفل پس از رشد با سرپرست منحصر یا سرپرستان توافق کند.

 5. مشخص شدن پدر یا مادر یا جد پدری کودک یا نوجوان و یا وصی منصوب از سوی ولی قهری در صورتی که صلاحیت لازم برای سرپرستی را ولو با ضم امین یا ناظر از سوی دادگاه، دارا باشند. نکته مهم در خصوص رسیدگی به امور مربوط به نگهداری کودکان و نوجوانان بی سرپرست این است که دادگاه صالح برای رسیدگی، دادگاه محل اقامت درخواست کننده می باشد.