مدیریت بهنگام و یکپارچه در بحران خشکسالی با استفاده از پیش آگاهی های جوی مطالعه موردی خشکسالی سال زراعی 1396-97

استان گیلان پربارش ترین استان کشور است این در حالی است که هنوز هم بخشی از آب شرب و قسمت عمده آب کشاورزی استان گیلان از سد سفیدرود (آب حاصل از بارش پنج استان دیگر) تامین می شود. استان گیلان با بیش از 230 هراز هکتار اراضی شالی کاری و تولید 750 هزار تن برنج سفید در سال، دومین قطب تولید برنج در ایران است. شرایط جغرافیایی استان، به خصوص از دیدگاه منابع آب چالش های مدیریتی زیادی در حوزه مدیریت بحران در این استان از دیدگاه خشکسالی و تامین آب ایجاد کرده است. همین مسئله سبب شده که آبرسانی به مزارع شالی کاری در سالهای با دوره های خشکی مستمر و دوره های خشکسالی، نیاز به فرماندهی منسجم، بهینه، کارآمد و به روز داشته باشد. بزرگ ترین چالش در زمینهتامین آب مزارع برنج استان گیلان، وابستگی آن به منابع آب دریاچه سد سفیدرود و در نتیجه شرایط آب وهوایی و آبشناسی این رودخانه بزرگ است. خشک سالی سال زراعی 1396-97 یکیاز وضعیت های آب وهوایی بد از دیدگاه تامین آب کشاورزی در ایران بود. دراین سال، استفاده بهینه و مستمر از پیش بینی های جوی کوتاه مدت و حال بینی در هماهنگی کامل با مدیریت عالی استان و سایر مدیران میانی در توزیع آب، منجر به عبور از تبعات بحران خشک سالی (هواشناسی، هیدرولوژی، کشاورزی و اجتماعی) و ذخیره سازی آب به میزان 35 میلیون مترمکب در دریاچه سد سفیدرود شد که صرفا فقط قیمت آب بدون لحاظ کردن سایر موارد نظیر مباحث زیست محیطی، کشاورزی، هیدرولوژی، اجتماعی، سیاسی، نزاع های بین کشاورزان، حقوقی و غیره بیش از یک میلیارد تومان محاسبه شده است. در نتیجه این ذخیره سازی به ویژه با توجه به اینکه در ماه خرداد در اوج نیاز آبی گیاه شالی صورت گرفت، استان و کشور را از یک آسیب و بحران جدی در زمینه تولید برنج نجات داد. این میزان آب، معادل بیش از یک سوم حجم نرمال سد آیت الله بهجت (دومین سد بزرگ گیلان) بوده است.

Keywords:

خشکسالی , آب کشاورزی , هواشناسی , مدیریت بحران , گیلان