بررسی نقش آببندان ، بعنوان یک عامل اقتصادی ، اجتماعی و اکولوژیکی جهت توسعه کشاورزی و محیط زیست در شمال کشور

آب یکی از نهاده های مهم در بخش های مختلف اقتصادی و اجتماعی است . رشد جمعیت ، توسعه و بهبود زندگی انسان و کاهش کیفی و کمی عرضه آب ، سبب رقابت شدید ، بر سر منابع آب شده است . در واقع این مسائل ، بهترین ا نگیزه برای تخصیص کارائی اقتصادی و منافع نهائی ، جهت استفاده از آب بصورت تقریباً مساوی و برابر بین همه استفاده کنندگان و بهره برداران شده است . یعنی تخصیص آب برای بخش های مختلف زندگی انسان ، می بایستی بیشترین منافع نهایی را داشته باشد. آببندانها یا استخرهای سنتی ذخیره آب در مناطق شمالی کشور بعنوان مخازن کوچک جهت تنظ یم و ذخیره سازی آب نقش مهمی را در جبران کمبود بخشی از اراضی مناطق شمالی کشور بویژ ه برای استانهای گیلان و مازندران دارند. نیاکان ما در قدیم الایام در نقاط شمالی کشور از شیوه های سنتی مخصوص تأمین آب بنام آببندان استفاده می کردند ، که قدمت 5000 ساله دارد . که بنامه ای محلی در استان مازندرانENNON)و در گیلان و بنام سلSaleمعروف است. در حقیقت بقای بخش وسیعی از اراضی این مناطق که تحت کشت استراتژیک برنج می باشد، در سایه وجود این منابع تأمین آب می باشد . در این مطالعه ، تنش و اهمیت آببندانها در زمینه های مختلف اقتصادی و اجتماعی و اکولوژیکی مورد توجه قرار گرفت و شایسته است به این سیستم سنتی در ب هره برداری اپتیمم و بهینه توجه بیشتری نمود و یکی از اهداف مهم این بررسی ، نشان دادن اهمیت جایگاه این شیوه در اقتصاد منطقه می باشد، همانطوریکه مطرح شده شایسته است که بمنظور بهره برداری بهینه از این سیستم ، با استفاده از تکنیکهای جدید در آن تعقیراتی مناسب ان جام گردد ، که در این مقاله پیشنهادات اولیه ارائه شده است، این سیستم ضمن تأمین آب در زراعت برنج، نقش مهمی را در سایر تولیدات، نظیر پرورش ماهی ، مرغابی ، غاز ، تفرجگاهی و گردشگری محیط زیست مناسب برای پرندگان مهاجر و شکار آنان ، کنترل سیلاب و پیشروی آب شور دریا می باشد. ضمناً بررسی لازم نسبت عدم استفاده حداکثر از این سیستم و در مقابل ارائه راه حلها و مناسب در بهره برداری بهینه انجام شده است و رابطه سطح آببندان نسبت به حجم آبگیری که حال حاضر توجیه اقتصادی بهینه ندارد. پیشنهادات ارائه شده مکمل شیوه های سنتی در بهره برداری اپتیمم می باشد، همینطور پیشنهاد جدید در حل معضل بیکاری و اشتغالزایی زمینه مناسبی را فرآهم آورده یا می آورد نکته مهم دیگر آن است که تقویت و پشتیبانی از این سیستم در دو مورد حائز اهمیت است که عبارتند از... -1 جلوگیری از پیشروی آب شور دریا بطرف اراض ی جلگه ساحلی ، که شاید یکی از موارد مهم احداث آببندان و توسعه این فرهنگ در شمال ایران ، بوده است. -2 افزایش سطح زمین زراعی جدید با اعمال اصلاحات بر آببندانهای سنتی به شیوه نوین که هم سطح اراضی برنجکاری افزایش پیدا کرده است و کشاورزان و روستائیان بیشتری مشغول بکار می شوند. -3 مسئله دیگری قابل طرح است ، آن اینکه سد سازی در شمال ایران توسعه پیدا کند و با توجه به اینکه آببندان منبع مناسب تأمین آب اراضی در شمال ایران بوده است و دارای مزایای بسیار زیاد در شرایط یکسان باشد.

Keywords:

آب بند , اقتصادی , اکولوژیک , اجتماعی , محیط زیست , توسعه کشاورزی