آثارمدیریت آمایش سرزمین در شناسایی کانون های بحرانی در نواحی مرزی ایران

آمایش مناطق مرزی در ایران، به دلیل وجود مرزهای طولانی و قرارگیری بیش از نیمی از استان های کشور در مرزهای بین المللی با کشورهای همجوار، از جایگاه ویژه ای در نظام برنامه ریزی کشور برخوردار است. یکی از عرصه های نوین در مطالعات برنامه ریزی برای توسعه کشور، مناطق مرزی هستند. هر چند از گذشته تاکنون ابعاد گوناگون مسائل و مشکلات مربوط به این مناطق به طور پراکنده مطالعه شده است؛ اما آمایش مناطق مرزی با این عنوان، تاکنون نه تنها جایگاهش در نظام برنامهریزی توسعه کشور تبیین نشده، بلکه ابعاد و ویژگیهای آن نیز کمتر مورد توجه قرار گرفته است. مناطق مرزی کشور با مشکلات بسیاری، نظیر: خالی شدن سکنه و مهاجرت مرزنشینان به شهرهای بزرگ بر اثر فقدان انگیزه های اقتصادی لازم برای زندگی در این مناطق و وجود ناامنی در طول نوار مرزی و...مواجهند که این امر ضرورت انجام مطالعات علمی و نظم بخشی به تصمیم گیری از طریق تدوین برنامه های توسعه کارآمد را انکارناپذیر می سازد. هماکنون بر اساس اولویت بندی انجام شده راهبردهای تدوین برنامه جامع، توسعه همه جانبه استانها(بخصوص مناطق مرزی)، توسعه و تقویت انواع زیرساختهای کالبدی، شامل: حمل و نقل، راه آهن، جاده و... به منظور افزایش پیوندهای کانونهای پرچمعیت مناطق مرزی با یکدیگر و کانونهای داخل کشور از اولویت بالاتری برخوردارند.مرزهای ایران به عنوان گلوگاه های ارتباطی، با دارا بودن ظرفیتهای ژئوپلیتیک فوق العاده اقتصادی، امنیتی، دسترسـی، ارتباطـات منطقه ای و بین المللی واجد کارکردهای تولیدکننده ی قدرت در کشور می باشند . عدم توسعه یافتگی و وجود شکاف رفاهی میان شهرهای مرزی با شهرهای مرکزی که نوعی حاشیه و متن را ایجاد کرده است، بر ضرورت آمایش سرزمینی این مناطق می افزاید. در ایـن راسـتا، هدف از این پژوهش، بررسی عوامل تاثیرگذار بر آمایش سرزمین در نواحی مرزی کشور با توجه به رقابت های فضایی و مکانی و آمایش سرزمین و تاثیر آن بر برنامه ریزی حال و آینده است.

Keywords:

ژئو پلیتیک توسعه , آمایش سرزمین , مناطق مرزی , توسعه پایدار , امنیت راهبردی