بیوتکنولوژی، راهکاری کاربردی در تولید و فرآوری گیاهان دارویی

امروزه با توجه به جایگاه گیاهان دارویی در بسیاری از کشورهای پیشرفته و درحال توسعه از نظر بهداشت و سلامت جامعه ،تمایل برای استفاده از این گیاهان همواره مورد توجه مراکز علمی و تحقیقاتی قرار گرفته است . از این رو روشهای مهندسی ژنتیک و بیوتکنولوژی همانند بسیاری از حوزه های علوم زیستی در شناسایی سریع تر و دقیق تر ژنوتیپ هایی که فرآورده بیشتری تولید می کنند، استفاده از روش های بیوتکنولوژیک به منظور تکثیر و افزایش توان ژنتیکی گیاهان دارویی ، تولید صنعتی گیاهان و متابولیت های دارویی و همچنین سودآوری از لحاظ تجاری کاربرد گسترده ای پیدا کرده است . در مطلب حاضر سعی شده است روش های مختلف بیوتکنولوژیک که می توانند در زمینه افزایش بهره وری گیاهان دارویی برای کشورهایی همچون ایران که دارای تنوع بالایی از گیاهان دارویی هستند ، بررسی شود. یکی از بخش های مهم بیوتکنولوژی ، کشت بافت است که کاربردهای مختلف آن در زمینه گیاهان دارویی، از جنب ه های مختلف نظیر افزایش میزان تکثیر و تولید مواد گیاهی عاری از پاتوژن با استفاده از ریزازدیادی در شرایط آزمایشگاهی، باززایی گیاهان از طریق جنین زایی سوماتیک (غیرجنسی) از یک سلول، حفاظت گونه های گیاهان دارویی از طریق نگهداری گیاهان مورد نظر در بانک ژن و یا در سرما برای مدت طولانی و تولید و افزایش متابولیت های ثانویه از طریق آن قابل بررسی است. مهندسی ژنتیک م ی تواند به عنوان ابزاری قدرتمند در جهت تولید رقم های پر محصول و یا دلخو اه گیاه مورد نظر ، متابولیت های ثانویه جدید و افزایش مقدار متابولیت های ثانویه موجود در یک گیاه به کار رود. بخش مهم دیگر استفاده از نشانگرهای مولکولی در زمینه گیاهان دارویی است که می توا نند نقش مهمی در ارزیابی تنوع ژنتیکی و تعیین ژنوتیپ ، انتخاب مونه های شیم یایی Chemotypes) مناسب به کمک نشانگر ، اصلاح گیاهان دارویی ، شناسایی ارقام، مطالعات اصلاحی ، شناسایی ژ ن های مقاوم به بیماری ، شناسایی محل ژن های صفات کمی و غیره داشته باشند . بنابراین، با توجه به اهمیت گیاهان دارویی و متابولی ت های مشتق از آنها در تأمین سلامت جوامع بشری و پتانسیل بالای اقتصادی این گیاهان، به عنوان یک منبع درآمد مطمئن، کاربرد علم بیوتکنولوژی در جهت شناسایی، تولید صنعتی و بهینه سازی روش های استخراج متابولی تهای دارویی از این گیاهان بسیار مهم می باشد

Keywords:

گیاهان دارویی , بیوتکنولوژی , مهندسی ژنتیک , کشت بافت