بررسی اثر تنش خشکی بر برخی صفات مورفوفیزیولوژیک هیبریدهای متحمل به خشکی ذرت (Zea mays L.)

به منظور مطالعه اثر تنش خشکی بر رشد هیبریدهای جدید ذرت، این تحقیق در مرکز تحقیقات کشاورزی صفی آباد دزفول به اجرا درآمد. آزمایش به صورت کرت­های یک بار خرد شده در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. عامل اصلی تنش خشکی در ۴ سطح: آبیاری پس از ۷۵ (۵±) میلی­متر تبخیر از تشتک تبخیرکلاس  A(تیمار بدون تنش یا شاهد)، آبیاری پس از ۹۵ (۵±) میلی­متر تبخیر (تنش ملایم)، آبیاری پس از ۱۱۵ (۵±) میلی­متر تبخیر(تنش متوسط) و آبیاری پس از ۱۳۵ (۵±) میلی­متر تبخیر(تنش شدید) و عامل فرعی هیبریدهای ذرت شامل: هیبرید دیررس ۷۰۴ (شاهد)، دیررس کارون و متوسط­رس مبین بود. براساس نتایج تیمارهای شاهد بدون تنش و تنش ملایم به ترتیب با ۵۷/۶، ۵۹/۶ تن در هکتار بیشترین و تنش متوسط و شدید به ترتیب با ۶۶/۵ و ۲۸/۴ تن در هکتار کمترین عملکرد دانه را داشتند. هیبریدهای کارون و ۷۰۴ به ترتیب با ۳۷/۶ و ۱۶/۵ تن در هکتار بیشترین و کمترین عمکرد دانه را داشتند. هیبریدهای کارون و مبین با بروز تنش خشکی از توانایی تولید محصول بیشتری نسبت به هیبرید ۷۰۴ برخوردار بودند. خشکی موجب افزایش عمق نفوذ ریشه شد، به طوری­که هیبرید مبین با ۶/۲۶سانتی­متر بیشترین عمق نفوذ ریشه را داشت. درشرایط تنش خشکی هیبرید کارون ۵ روز نسبت به شاهد زودرس­تر شد. با افزایش خشکی از میزان تولید ماده خشک به میزان ۲/۵۶ درصد نسبت به شاهد کاسته شد، که بیانگر اهمیت آب در تولید ماده خشک است. هم چنین تنش خشکی متوسط و شدید به ترتیب به میزان ۸/۴ و ۷/۹ درصد نسبت به شاهد وزن خشک ریشه را کاهش دادند. هیبرید کارون با ۴۸ درصد، بیشترین شاخص برداشت را داشت. تنش شدید خشکی موجب افزایش میزان پروتئین شد و هیبرید مبین با ۳۴/۹ درصد بیشترین میزان پروتئین را داشت. با توجه به نتایج هیبرید جدید کارون ضمن زودرسی ۵ روزه نسبت به شاهد، از شاخص برداشت بهتر و عملکرد دانه بیشتر برخوردار است. بنابراین یکی از بهترین راه کارهای بالابردن عملکرد ذرت در استان خوزستان تولید هیبریدهای جدید و سازگار در داخل استان است.

Keywords:

Maize , Drought stress , New hybrid , ذرت , تنش خشکی , هیبرید جدید