تغییرات مکانی نسبت تحویل رسوب در حوزه آبخیز معرف خامسان

نوع و شدت فر سایش خاک و توزیع مجدد ر سوب تابع عوامل مختلفی همچون شرایط اقلیمی، توپوگرافی، نوع خاک و کاربری ارا ضی ا ست. به دلیل تعدد و تنوع عوامل موثر، فرآیندهای تولید رواناب و ر سوب در سطح حوزه آبخیز بسیار پیچیده ا ست و دارای تغییرات مکانی و زمانی میباشد. در این زمینه استفاده از عناصر پرتوزا به ویژه سزیم-۱۳۷ برای برآورد دقیق فرسایش و توزیع مجدد رسوب مستند به نتایج مطالعات پیشین در شرایط مختلف مورد تایید قرار گرفته ا ست. لذا در پژوهش حا ضر با تهیه نق شه توزیعی فر سایش و رسوب با ا ستفاده از روش سزیم-۱۳۷ و ا ستخراج اجزای بودجه رسوب تغییرات مکانی نسبت تحویل رسوب در حوزه آبخیز خامسان مورد بررسی قرار گرفت. نتایج کاربست روش سزیم-۱۳۷ در حوزه آبخیز خامسان نشان داد که منابع اصلی رسوب در این آبخیز شامل زمین های کشاورزی دیم ۹۰/۱ درصد و مراتع ۹/۹ درصد میباشد و در دیگر کاربریها/پوششهای اراضی، رسوبگذاری بر فرسایش غالب است. نتایج همچنین نشان داد زمینهای کشاورزی آبی، مراتع، باغات، مراتع همراه با عملیات بانکت بندی و زمینهای کشاورزی دیم به ترتیب ۴۳/۵، ۲۳/۲، ۱۱/۶، ۴/۹ و ۴/۲ در صد در توزیع مجدد رسوب در کل آبخیز مشارکت داشتند. بر اساس نتایج میتوان جمع بندی نمود که نسبت تحویل رسوب برای کل حوزه آبخیز، زیرآبخیز شاهد و ناحیه داخلی به ترتیب ۲۵/۶۱، ۸۱/۲۲ و صفر درصد و متوسط نسبت تحویل رسوب در ۱۵ زیرآبخیز ۵۳/۸۹ درصد است. این نتایج تاثیر مقیاس مکانی از زیرآبخیز شاهد و همچنین از متوسط همه ۱۵ زیرآبخیز به کل حوزه آبخیز را بر افزایش تله اندازی و توزیع مجدد رسوب به دلیل اثرگذاری ناحیه داخلی کم شیب را مورد تاکید قرار میدهد.

Keywords:

توزیع مجدد رسوب , رسوب دهی , سزیم-۱۳۷ , فرسایش خاک , مخزن رسوب , منشایابی رسوب.