تاثیر پراکنش افقی شهر تهران بر زمینهای کشاورزی پیرامون

زمینه و هدف: اگر توسعه پایدارشهری را کارآمدی اقتصادی، عدالت اجتماعی و حفظ محیط­زیست بدانیم یکی از پیش­شرط­های مهم تحقق آن، بهینه­سازی انواع بهره­گیری از زمین شهری است که در غیر این صورت شهرها دچار پدیده گسترش افقی و یا گسترش بی­رویه می­شوند. تاکنون مدل­های مختلفی برای شناخت شکل شهر و سنجش میزان پراکنش آن ارایه شده است. روش بررسی: این تحقیق سعی بر آن دارد تا از طریق مدل­های مختلف مانند تحلیل زمانی تراکم شهری، روش توزیع چارکی، درجه توزیع متعادل، درجه تجمع و مدل هلدرن، میزان گسترش افقی شهر تهران را در دهه­های مختلف مورد محاسبه  و تاثیر آن را بر زمین­های کشاورزی اطراف مورد بررسی قرار دهد. یافته ها: نتایج حاصل از این نوع تحقیق نشان می­دهد که شکل کلان­شهر تهران از فشردگی و رشد آرام به سمت گسترش افقی بی­رویه و رشد سریع و بی برنامه تغییر پیدا کرده است. در ادامه با استفاده از تصاویر ماهواره­ای سال­های ۱۳۵۷ و ۱۳۸۵ ه.ش که از سازمان فضایی ایران گرفته شده­اند جهت بررسی میزان تغییر کاربری­ها و به ویژه کم و کیف تغییر کاربری کشاورزی به کاربری­های شهری  از نرم افزار ArcGIS استفاده شده است. این تصاویر با استفاده ار روش پردازش بصری یا تفسیر چشمی به نقشه­هایی تبدیل شده­اند که در پایان با استفاده از روش تلفیقی و روی هم گذاری دو نقشه به دست آمده و محاسبات انجام شده، چگونگی تغییرات کاربری­ها در طی این دو دوره (۲۸ ساله ) بررسی شده است. بحث و نتیجه گیری: نتایج تتحقیقات در این بخش حاکی از این مساله است که از کل زمین­های کشاورزی موجود در محدود مورد مطالعه در سال  ۱۳۵۷حدود۳۸۹۵۲ هکتار می باشد که نیمی از آن در دوره ۲۸ ساله ۵۷-۷۹ از بین رفته و به طور مستقیم یا غیر مستقیم در اثر توسعه­شهری کاهش یافته اند و به ۴/۱۹ هزار هکتار در سال ۱۳۸۵ رسیده است. چنان­چه رشد و توسعه شهر به صورت پراکنش افقی بی­رویه ادامه پیدا کند همین مقدار زمین در توسعه آتی شهر از بین خواهد رفت.

Keywords:

شکل شهر , گسترش افقی شهر , زمین های کشاورزی , کلان شهر تهران