همنشینی طبیعت و شهر به مثابه واکاوی معنای محیط در راستای شهر پایدار

توسعه پایدار شهری که از دهه ۵۰ میلادی در کشورهای توسعه یافته و با هدف یافتن راهحل برای مشکلات محیط زیست آغاز گردید، در سالهای اخیر به ابعاد دیگری از چالشهای شهرنشینی از جمله، مسائل اجتماعی و اقتصادی نیز پرداخته است. از طرفی دیگر، سابقه تاریخی کشور ایران نشان میدهد که طبیعت همواره مورد احترام و پاسداشت مردم بوده و همواره تلاش میشده فارغ از محدودیتهای جغرافیایی، به طریقی حفظ، ابقاء و ایجاد گردد. باغ ایرانی، گونه فضای شهری است که همواره به ابعاد تاثیرگذارش در زمینه محیط زیست و تعدیل شرایط محیطی پرداخته شده و کمتر به ابعاد ناملموس آن از جمله؛ ویژگیهای اجتماعی اش توجه گردیده است. باتوجه به چالشهایی که شهرهای امروز در زمینه مسائل اجتماعی از جمله؛ بیگانگی و بی تفاوتی انسان نسبت به محیط که ناشی از کمرنگ شدن عناصر معنابخش آن بوده و وی را دچار سرگشتگی، افسردگی و بیماریهای متعدد روحی و روانی گردانده است، پرداختن به الگوهای بومی، از جمله باغ ایرانی و بازخوانی ارزشهای ناملموس آن که برخاسته از فرهنگ و شاخصه های انسانی فضا است، میتواند به ارتقاء مولفه های اجتماعی به عنوان یکی از ارکان توسعه شهری پایدار توجه پرداختن بدان را بیش ازپیش آشکار سازد.هدف: هدف از این پژوهش تبیین محتوای باغ ایرانی به مثابه فضایی است که در آن به ابعاد رویکرد توسعه پایدار، به ویژه بعد اجتماعی پرداخته شده است. روش پژوهش: در این پژوهش از پارادایم پراگماتیسم و رویکرد شناختی و روانشناختی محیط بهره برده شده است. ازاینرو روش پژوهش؛ کیفی و از نوع استدلال قیاسی بوده که بر پایه مرور متون و اسناد کتابخانه ای، مقالات، کتب، منابع تاریخی و تصویری، و همچنین مشاهدات میدانی استوار گردیده است.یافته ها: ساختار باغ ایرانی، هویتی نظاممند است که ارزشهای معنایی در آن، به مثابه عنصر تقویت کننده رابطه انسان، محیط و جامعه، مطرح میباشد. به بیانی دیگر، فضای باغ به مدد محتوای فرا کالبدیاش، مبدل به مکانی میگردد که حس تعلق، حضور، تعهد و مسئولیت به مکان، در آن شکل گرفته و تا مرز فداکاری نسبت بدان گسترش مییابد. ازاینرو، باغ ایرانی نه فقط به عنوان طبیعت انسانساخت تعدیل کننده شرایط محیط زیست و اقلیم، بلکه به مثابه فضایی دارای غنای فرهنگی و تاریخی که سبب ارتقاء ویژگیهای اجتماعی شهروندان میشود، حائز اهمیت است.

Keywords:

طبیعت و شهر , شهر پایدار , باغ ایرانی , حس مکان , معنای محیط.