اثر تنش شوری بر عملکرد و کیفیت دانه لاین های گندم (.Triticum aestivum L)

به منظور مطالعه اثر تنش شوری بر صفات مرتبط با کیفیت دانه گندم، آزمایشی با ۱۸۰ لاین F۵، در دو شرایط تنش شوری (۱۳ دسی زیمنس بر متر) و شرایط معمول (بدون تنش شوری) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی ۱۳۹۹-۱۳۹۸ به صورت دو طرح مجزا در دو شرایط محیطی عادی و تنش شوری در ایستگاه تحقیقات کشاورزی استان اصفهان انجام شد. عملکرد دانه، عملکرد پروتئین دانه، رطوبت دانه، سختی دانه، زلنی، درصد پروتئین، حجم نان، گلوتن مرطوب و شاخص گلوتن از جمله صفات اندازه گیری شده بودند. نتایج تجزیه واریانس صفات در دو شرایط محیطی، حاکی از وجود تفاوت معنی دار بین لاین های مورد بررسی برای کلیه صفات بود. ضمن اینکه مقایسه میانگین لاین ها نشان داد که صفات کیفی گندم نان تحت شرایط تنش شوری به دلیل افزایش میزان پروتئین و سختی دانه بهبود یافته است. عملکرد پروتئین دانه در هر دو رژیم رطوبتی همبستگی منفی و معنی داری با رطوبت دانه و حجم نان داشت. از طرف دیگر، سختی دانه همبستگی مثبت و معنی داری با رسوب زلنی و میزان جذب آب در هر دو شرایط محیطی نشان داد. اگرچه شوری سبب شد تا شاخص های کمی رشد نظیر عملکرد دانه کاهش یابد اما در مقابل با تاثیر بر کیفیت و کمیت پروتئین دانه موجب افزایش مقدار پروتئین و عدد زلنی شد. نتایج این آزمایش نشان داد که شناسایی لاین های با صفات کیفی مطلوب در برنامه های به نژادی در راستای بهبود کیفیت نانوایی در دو شرایط عادی و تنش شوری امکان پذیر است. به عنوان نتیجه گیری کلی، تنش شوری از طرفی با کاهش عملکرد دانه از طریق کاهش اندازه دانه و از طرف دیگر با بهبود کمیت (محتوای گلوتن) و تقویت کیفیت (عدد زلنی) گلوتن موجب افزایش محتوا و کیفیت پروتئین و در نتیجه افزایش کیفیت نانوایی شده است.

Keywords:

Bakery quality , Zeleny sedimentation , Grain protein yield , Grain hardness , کیفیت نانوایی , رسوب زلنی , عملکرد پروتئین دانه , سختی دانه