واکاوی آماری و همدیدی سامانه بارشی منجر به سیلاب تیر ماه ۱۳۹۴ در شهرستان سقز

سیل پدیده ای طبیعی است که جوامع بشری آن را به عنوان واقعه ای اجتناب ناپذیر پذیرفته اند. اما رویداد، تکرار و اندازه سیل تحت تاثیر شرایط جوی و اقلیمی به شدت تغییر می کند. تحلیل جامع از شرایط همدیدی منجر به سیلاب امکان شناسایی و پیش بینی سامانه های بارشی سیل زا را فراهم می آورد. بنابراین شناخت عوامل ایجاد کننده آن جهت برنامه ریزی های محیطی و مدیریت آن در مواقع بحرانی لازم و ضروری به نظر می رسد. لذا در این بررسی ، سامانه بارشی منجر به سیلاب تیر ماه ۱۳۹۴ شهرستان سقز در شمال غرب استان کردستان که در نوع خود بی سابقه بوده و خسارات فراوانی را به منازل مسکونی و مراکز تجاری شهری وارد ساخت مورد واکاوی آماری و همدیدی قرار گرفت . بدین منظور از نقشه های همدیدی روزانه متوسط فشار سطح دریا و ارتفاع ژئوپتانسیل ترازهای ۸۵۰ و۵۰۰ هکتوپاسکال و همچنین نقشه های امگا، آب قابل بارش و رطوبت نسبی استفاده شد. نتایج نشان داد سیستم پرفشار مهاجر اروپایی و زبانه کم فشار عربستانی باعث بارشهای شدید در روز وقوع سیلاب شده است که دریای مدیترانه ، دریای سیاه و دریای سرخ نیز در تقویت رطوبت این سامانه نقش داشته اند. در روز قبل از شروع بارش در سطح زمین سیستم پرفشار اروپایی از سمت شمال غرب و زبانه کم فشار عربستانی از طرف جنوب غرب به کشور نزدیک شدهاند و در روز وقوع سیل ادغام این دو سیستم باعث بارش سنگین شده است . در سطوح بالایی جو نیز در روز قبل از شروع بارش محور ناوه در امتداد ترکیه ، عراق و خلیج فارس واقع شده است . با جابجایی موج کوتاه و تغییر موقعیت محور آن به طرف شرق و نزدیک تر شدن آن به منطقه ، مراکز فشار در سطح زمین نیز به طور هم زمان پیشروی کرده است . در این حالت ، تمام منطقه غرب کشور، در زیر شرق محور ناوه موج کوتاه قرار گرفته و باعث تشدید ناپایداری و صعود هوای مرطوب شده است و شرایط را برای ریزش بارشهای سیل آسا در منطقه فراهم نموده است .

Keywords:

بارش , سقز , سیلاب , کردستان , همدید