بررسی و مقایسه خواص آنتی اکسیدانی و ضدباکتریایی فیکوسیانین استخراج شده از جلبک اسپیرولینا (Spirulina Platensis) در دو فرم خالص و نانو ریزپوشانی شده با پوشش ترکیبی مالتودکسترین-کازئینات سدیم

به دنبال نگرانی­های ایجادشده در زمینه استفاده از نگهدارنده ­های سنتتیک در مواد غذایی مختلف، توجه به ترکیبات طبیعی با خاصیت نگهدارند­گی ضروری به نظر می­رسد. فیکوسیانینی که از میکروجلبک اسپیرولینا استخراج می­شود، یکی از این ترکیبات است. هدف تحقیق حاضر، استخراج (به روش آنزیمی) و نانو ریزپوشانی این رنگدانه با پوشش ترکیبی مالتودکسترین- کازئینات ­سدیم و ارزیابی فعالیت آنتی­ اکسیدانی و ضد باکتریایی (علیه اشریشیا­کلی، استافیلوکوکوس اورئوس، لیستریا مونوسیتوژنز، یرسینیا­ روکری و استرپتوکوکوس اینیه ایی) نانوکپسول­ها در مقایسه با فیکوسیانین خالص بود. نتایج نشان داد با افزایش غلظت فیکوسیانین (در هر دو فرم خالص و نانو ریزپوشانی­شده)، فعالیت آنتی­اکسیدانی و ضد باکتریایی تیمار­ها به صورت معنی­داری افزایش می­یابد (۰۵/۰>p). مقایسه خواص تیمارها در روزهای صفر و ۶۰ (نگهداری در دمای ۱۸- درجه سانتی­گراد) نشان داد که فعالیت آنتی­ اکسیدانی و ضد باکتریایی فیکوسیانین خالص با گذشت زمان نگهداری به صورت معنی­داری کاهش می­یابد (۰۵/۰>p). اما تکنیک نانو ریزپوشانی از تغییر خواص مذکور جلوگیری و به حفظ آن­ها کمک می­کند. در بین باکتری­های گرم­ مثبت، لیستریا مونوسیتوژنز نسبت به دو باکتری دیگر حساس­تر بوده و تمامی غلظت­های مورد استفاده دارای اثر مهار­کننده بر این باکتری بودند. استافیلوکوکوس اورئوس به دو غلظت ۵/۲ و ۵ و استرپتوکوکوس اینیه­ایی به سه غلظت ۵/۲، ۵ و ۱۰ میکروگرم بر میلی­لیتر مقاوم بودند. در بین دو باکتری گرم ­منفی، یرسینیا روکری از حساسیت بیشتری برخوردار بوده و غلظت­های مورد استفاده، به استثنای غلظت­های ۵/۲ و ۵ میکروگرم بر میلی­لیتر، دارای اثر مهار­کننده بر هر دو باکتری بودند. مطابق نتایج روش رقیق­سازی، برای باکتری­های مورد مطالعه، دامنه MIC بین ۵۰۰-۵۰ و MBC بین ۵۰۰-۱۰۰ میکروگرم بر میلی­لیتر بود. ضمن اینکه کمترینMIC برای لیستریا مونوسیتوژنز و بیشترین MBC برای استرپتوکوکوس ­اینیه­ایی ثبت شد. از این تحقیق می­توان نتیجه گرفت که اولا فیکوسیانین خالص دارای فعالیت آنتی­اکسیدانی و ضد باکتریایی است؛ دوما نانو ریزپوشانی این رنگدانه با پوشش ترکیبی مالتودکسترین-کازئینات سدیم موجب ارتقای این خواص و ثبات آن­ها در طول دوره نگهداری می­­گردد.

Keywords:

Spirulina , Phycocyanin , Nanoencapsulation , Antioxidant properties , Antibacterial properties , اسپیرولینا , فیکوسیانین , نانو ریزپوشانی , خواص آنتی اکسیدانی , خواص ضدباکتریایی