تجلی مفهوم خلوت در خانه های درونگرای ایرانی (نمونه موردی: خانه های سنتی دزفول)

خلوت یکی از دارایی های ارزشمند انسان است که همواره در فرهنگ های مختلف مورد توجه بوده است. این مفهوم یکی از مهمترین ارکان مطلوب هر خانه است که د ر تأمین آرامش روحی افراد خانواده و در نهایت آرامش محله و اجتماع نقش اساسی دارد. این مفهوم در خانه های سنتی ایران به خوبی مورد توجه قرار گرفته و معماران سنتی با به کارگیری تدابیر مختلفی سعی در برآوردن این نیاز داشته اند. این تحقیق بر آن است که با روش توصیفی- تحلیلی با تعریف مفهوم خلوت به جستجوی عناصر معمارانه ی متأثر از این مفهوم در خانه های سنتی دزفول بپردازد. پس ابتدا به شناخت این مفهوم ا ز دو دیدگاه عرفان اسلامی و نظریه پردازان معاصر غرب پراخته شده و سپس با تحلیل مراحل ورود به یک خانه درونگرای ایرانی تحقیق شده که چگونه خلوت به عنوان مفهوم فطری به بروز نمادهای معمارانه خاص در خانه منتج شده است. بهره گیری از اصل سلسله مراتب فضایی، وجود فضای مکث و انتظار س از ورودی جهت شکستن دید (خلوت دیداری) و تغییر جهت یا ایجاد اختلاف سطح جهت جلوگیری از ورودی کباره افراد به حریم خصوصی خانه، مرزبندی فضاها با کالبدی تعریف شده، بهره گیری از فضاهای واسط و فاصله انداز به نام میاندر میان فضاهای اصلی، جانمایی درست فضاها به گونه ای که عرصه های عمومی خانه مانند پذیرایی و نشیمن خانوادگی در محور اصلی و عرصه های خصوصی در محورهای فرعی خانه قرار گیرند، پرهیز از یکپارچه کردن فضاها یا از میان بردن حریم ها و مرزهای آنها، پوشیده شدن فضاهای باز اعم از حیاط ها، بام، حیاط خلوت ها، بالکن ها در خانهها از جمله اقدامات بکاررفته در م عماری خانههای دزفول در راستای رسیدن به مفهوم خلوت می باشد.

Keywords:

خلوت , هویت فردی , سلسله مراتب , خانه درونگرای ایرانی , خانه سنتی دزفول