بررسی عوامل مؤثر بر بی ثباتی صادرات در ایران

در دهه های اخیر سیاست توسعه صادرات در بسیاری از کشورهای پیشرفته به جایگزین سیاست جانشین واردات شده است، زیرا این باور اقتصادی وجود دارد که سیاست توسعه صادرات نسبت به سیاست جانشین واردات تأثیر بیشتری بر رشد اقتصادی کشورها دارد . در ایران نیز اخیر اً این سیاست به ویژه در مورد کالاهای غیر نفتی مورد توجه سیاستگزاران قرار گرفته است . برای اینکه سیاست مذکور بتواند نقش مثبت خود را در اقتصاد ایران ایفا کند می بایست درآمدهای صادراتی از رشد و ثبات مناسبی برخوردار باشند . از آنجا که در سالهای اخیر نوسانات قابل ملاحظه ای در دریافتی های صادراتی مشاهده شده است، تشخیص روند بی ثباتی صادرات در ایران و منشأ این بی ثبانی و عوامل مؤثر بر آن ضروری به نظر می رسد . در این مطالعه سعی بر آن است تا با بررسی روند ثبات کل صادرات و ثبات صادرات کالاهای نفتی، کالاهای غیر نفتی، کالاهای صنعتی و کالاهای کشاورزی تعیین گردد که بی ثباتی کل صادرات از بی ثباتی در کدام یک از بخشهای فوق الذکر ناشی شده است . برای دستیابی به این اهداف شاخص بی ثباتی صادرات که اغلب به صورت نوسان حول میانگین درآمدهای صادراتی تعریف می شود، برای کل صادرات وصادرات کالاهای نفتی و غیر نفتی، صنعتی و کشاورزی محاسبه و سپس با استفاده از یک مدل اقتصادسنجی فرضیة تأثیر شرایط بازارجهانی ( عرضه وتقاضا ) ، نرخ ارز و آزادی تجاری بر شاخص بی ثباتی صادرات آ زمون شود . نتایج حاصل از برآورد شاخص بی ثباتی در طی سه دوره در سه دهه اخیر نشان می دهد که مقدار بی ثباتی کل صادرات کاهش یافته است . صادرات نفتی در این میان نقش تعدیل کنندة نوسان صادرات غیرنفتی را بر عهده داشته است . به علاوه نتایج حاکی از آن است که نوسانات صادرات صنعتی نسبت به صادرات کشاورزی به مراتب بیشتر می باشد . بنابراین بر خلاف بسیاری مطالعات انجام شده در این زمینه در برخی دیگر از کشورها که بی ثباتی در کل صادرات را ناشی از بی ثباتی در صادرات کشاورزی می دانند، در ایران بی ثباتی صادرات بخش صنعتی نقش بیشتری در بروز بی ثباتی در کل صادرات را بر عهده داشته است . نتایج تخمین مدل اقتصادسنجی نشان میدهد که بی ثباتی در شرایط تقاضا در بازار کالاهای نفتی، شاخص نرخ ارز آزاد و شاخص آزادی تجاری از عوامل تأثیرگذار بر بی ثباتی صادرات در ایران هستند درحالیکه ضرایب متغیرهای تعیین کنندة بی ثباتی در شرایط عرضه و بی ثباتی در شرایط تقاضا در بازار کالاهای غیر نفتی بی معنی است و تأثیری بر بی ثباتی در آمدهای صادراتی ندارد .

Keywords:

بی ثباتی , شاخص بی ثباتی , صادرات