نقد دیدگاه تخریب خلاق شومپیتر، در خصوص عواقب اجرای آن از دیدگاه اسلام

در این مقاله ابتدا دیدگاه شومپیتر در خصوص توسعه و بحث نوظهوری و تخریب خلاق بخصوص در نوشته سال 1911 ایشان با عنوان توسعه مورد بررسی قرار می گیرد، سپس در خصوص اشکالات اجرای سازی تخریب خلاق درجامعه بحث می شود )با پذیرش محاسن بسیار این دیدگاه( و عنوان می نماییم تخریب خلاق اگر مدیریت نشود از طریق رقابت می تواند مخرب باشد، چرا که رقابت، از دیدگاه نظام سرمایهداری بررسی شده و کارکردهای آن تحلیل میشود واثبات میشود که این مفهوم از رقابت با آموزههای اسلامی سازگار نیست. سپس با استفاده از آیهها و روایتها نشان دادهمیشود که رقابت و تعاون در خیرات مورد تشویق است و اسلام برای دستیابی به اهداف، نهادینهکردن ایندو اصل رفتاری را در جامعه در همه نظامهای اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی لازم میداند.در نظام اقتصادی اسلام رقابت و تعاون در رفتارهایی که به انگیزه نفع شخصی انجام میشود، در مصرف و کسب درآمد قابل تصور است. رقابت در مصرف به چشم و هم چشمی در مصرف و اسراف و تبذیر و تجملگرایی میانجامد که از آنهانهی شده است. اما در کسب درآمد در صورتی که مصداق رقابت و تعاون در خیرات باشد، تشویق شده است و این زمانی اتفاق میافتد که در چارچوب احکام و قواعد اخلاقی و حقوقی اسلام باشد مهمترین قاعدههای اخلاقی؛ انصاف، رفق و مدارا و احسان با مردم و مهمترین قاعدههای حقوقی؛ عدالت، رضایت طرفین قرارداد، علم بهویژگیهای معامله، وجوب وفا به عهد و عقد و شرطهاى ضمن عقد، صداقت در قراردادها، قاعده نفیضرر و ضمان اتلاف، حرمت ربا و احتکار و کمفروشی و قاعده رعایت مصالح نظام است. بر این اساس توانستیم ضمن به تصویر کشیدن کمبودهایی که می تواند در اجرای تخریب خلاق در اقتصاد و برای جاماندگان از بازی حادث شود برای آن از منظر اسلام راهکارهایی ارایه نماییم

Keywords:

توسعه , نوظهوری , تخریب خلاق , رقابت , تعاون , قاعدههای اخلاقی , قاعدههای حقوقی