بررسی جایگاه سماع در متون ادبی- عرفانی

موسیقی منشا انعکاس التهاب و شور و هیجان و شوق درونی انسان است که موجب وجد و طرب و نشاط می گردد.به فتح سین نیز به معنای شنوایی و هر آوازی است که شنیدن آن خوشایند است و دراصطلاح عرفا حالتی است سماع که بر اثر هیجانات عاطفی و غلیان و خروش درونی و شور و وجد باطنی به عارفان راه معرفت و سالکان طریق حقیقت دست می دهد و گاه و بی گاه آنها را وا می دارد که از خواست خود برخاسته و بی خود ازخویشتن در هر زمان و هرمکان، دستی بیفشانند و پایی بر زمین بکوبند. بزرگان صوفیه از دوره های قدیم به این نکته پی بردند که گذشته از استعداد صوفی و علل و مقدماتی که او را برای منجذب شدن قابل می سازد، وسایل عملی دیگری نیز برای ظهورحال فنا موثر است.آنان معتقدند این وسیله سماع است و در قلب و دل حالتی ایجاد می کند که حرکات بدنی خاصی به همراه دارد که اگر موزون باشد کف زدن و رقص و اگرغیر موزون باشد اضطراب می باشد. در این پژوهش سعی بر آن است که ابتدا به تعریف و ماهیت سماع پرداخته شود و سپس سماع در اقوال عرفا مورد بررسی قرار گیرد و در پایان نتیجه عملی آن از دید عرفا تبیین گردد.

Keywords:

عرفان , تصوف , سماع , عارف و صوفی , وجد