ارزیابی اثرات اجرای طرح هادی بر سکونتگاههای روستایی (مطالعه موردی: شهرستان نیشابور)

هدف: طرح هادی روستایی یکی از بنیادی ترین اقداماتی است که با هدف توسعه روستایی در ایران اجرا شده است. با توجه به روند اجرای این طرح ها، ارزیابی آن ها برای برنامه ریزی توسعه روستایی ضروری است. هدف از انجام این پژوهش، ارزیابی اثرات کالبدی، اقتصادی و اجتماعی اجرای طرح های هادی اجرا شده در شهرستان نیشابور می باشد. روش: پژوهش حاضر از نوع کاربردی و روش آن توصیفی- تحلیلی و پیمایشی است. برای گردآوری اطلاعات از روش های میدانی و اسنادی کمک گرفته شده است و براساس آن، اطلاعات 25 روستا در دو گروه روستاهای برخوردار و نابرخوردار درقالب 358 پرسشنامه براساس فرمول کوکران در منطقه گردآوری شده است. همچنین، 35 پرسشنامه از کارشناسان شوراهای اسلامی، دهیاران و کارمندان بنیاد مسکن جمعاوری شده است. برای پردازش دادهها از روش های آمار توصیفی و استنباطی (کای اسکویر) بهره گرفته شده است. یافته ها: نتایج نشان میدهد پس از اجرای طرح، در زمینه کالبدی، شاخص معابر بهبود یافته است و شاخص محیط زیست روستا شامل آرامستان، دفع زباله، فاضلاب، فضای سبز و جمع اوری آبهای سطحی مورد توجه قرار نگرفته است. در بعد اجتماعی، شاخص میزان مهاجرت، مشارکت و رضایتمندی و در بعد اقتصادی، شاخص های سرمایه گذاری و اشتغال در وضعیت مطلوبی قرار دارند. محدودیت ها: روشن ساختن زوایای پنهان اجرای طرح هادی و واکاوی آثار کالبدی، اجتماعی و اقتصادی آن بر جامعه روستایی از چالش های پژوهش حاضر محسوب می شود. راهکارهای عملی: با توجه به یافته های پژوهش، راهکارهای اجرایی مانند تقویت جنبه های زیست محیطی، استفاده از یک تیم ناظر محلی در هر سه مرحله ارزیابی، بهره گیری از مدیریت مشارکتی (دولتی- مردمی)، کوتاه ترکردن بازه زمانی اجرای طرح هادی و ... پیشنهاد می شود. اصالت/ ارزش: پژوهش حاضر از این جهت دارای اهمیت است که می توان با دست یابی به نقاط قوت و ضعف طرح های ذکر شده به برنامه ریزی اصولی برای بهبود زندگی روستاییان اقدام نمود.

Keywords:

ارزیابی کالبدی , ارزیابی اجتماعی- اقتصادی , طرح هادی روستایی , شهرستان نیشابور