اثر تنش خشکی بر عملکرد و برخی صفات زراعی ارقام کلزا

تنش خشکی یکی از مهمترین عوامل کاهنده عملکرد گیاهان زراعی از جمله کلزا می‌باشد. بدین منظور، اثر تنش خشکی در مرحله گلدهی و دانه‌بندی بر صفات زراعی 14 رقم تجاری کلزا شامل طلایه، الایت، اس.ال.ام، زرفام، اکاپی، لیکورد، اًپرا، مودنا، ار.جی.اس300، ساری گل، هایولا60، هایولا308، هایولا401 و هایولا420 در قالب کرت‌های خرد شده بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران (کرج) در سال زراعی 1387-1386 مورد بررسی واقع گردید. رژیم آبیاری، عامل اصلی و ارقام مورد مطالعه به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. تنش خشکی در مرحله گلدهی به صورت قطع آبیاری در این مرحله تا رسیدن ظرفیت آب خاک به کمتر از 5/1- مگا پاسکال و تنش در مرحله دانه‌بندی به صورت قطع کامل آبیاری از این مرحله تا پایان برداشت محصول اعمال گردید. صفات مورد ارزیابی در طی این آزمایش شامل عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، طول بوته، تعداد شاخه فرعی، تعداد خورجین‌ در بوته، تعداد دانه در خورجین، وزن هزار دانه و درصد روغن بودند که پس از رسیدگی کامل بوته‌ها و برداشت آنها مورد ارزیابی قرار گرفتند. در طی تیمار تنش در مرحله گلدهی علی‌رغم کاهش معنی‌دار در عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیکی، طول بوته، تعداد خورجین در بوته، تعداد دانه‌بندی فقط تعداد شاخه‌های فرعی و وزن هزار دانه نسبت به شرایط شاهد کاهش یافت. در شرایط شاهد ارقام پی‌.اف و هایولا 60 هرکدام به ترتیب با 5/2721 و 1480 کیلوگرم بیشترین و کمترین میزان عملکرد، و ارقام هایولا 420، اپرا و اکاپی هرکدام به ترتیب با 73/44، 26/41 و 10/41 درصد بیشترین و کمترین میزان درصد روغن را از خود نشان دادند. که با توجه به همبستگی‌های به دست آمده بین عملکرد دانه با تعداد خورجین در بوته (**65%=r) و وزن هزار دانه (**47%-=r)، عملکرد بالای رقم پی.اف را می‌توان به بالا بودن تعداد خورجین در بوته و وزن هزار دانه پائین آن نسبت داد. با اعمال تنش در مرحله دانه‌بندی ارقام هایولا308 و هایولا60 به ترتیب بیشترین و کمترین میزان عملکرد و ارقام زرفام و اس.ال.ام به ترتیب بیشترین و کمترین میزان درصد روغن را نشان دادند و در طی تنش در مرحله گلدهی ارقام اکاپی و طلایه به ترتیب با 55/1595 و 673 کیلوگرم، بیشترین و کمترین میزان عملکرد و ارقام هایولا401 و اکاپی هرکدام به ترتیب با 61/43 و 55/39 درصد بیشترین و کمترین میزان درصد روغن را نشان دادند.

Keywords:

کلزا , تنش خشکی , گلدهی و دانه‌بندی