شاخصههای بغی در فقه سیاسی اهل سنت و تطبیق آن بر داعش

در گفتمان فقهی اهل سنت قیام علیه حاکم هر چند جایر باشد حرام است. به رغم آنکه در متون روایی اهل سنت حاکم جایردر زمره افرادی است که گرفتار عذاب قطعی الهی قرار خواهد گرفت اما حرمت قیام علیه او در آراء فقهی قدیم اهل سنتواقعیتی انکار ناپذیر است. از اینرو اساسا این امر در منابع و متون عامه هیچگاه جنبه تیوریکی نداشته است بلکه به تدریج وبر اساس مقتضیات زمان وارد دستگاه فقهی این مذهب شد. در واقع این اتفاق حاصل امتزاج و سازش شریعت و واقعیتسیاسی در زندگی مسلمانان آن زمان بوده است. انطباق پذیری آراء آنان با واقعیت های سیاسی موجود در مقایسه با شیعیان ازانعطاف بیشتری برخوردار است. در این نگرش اقتدار، حفظ نظم و امنیت در جامعه بیش از تقوا و عدالت منزلت دارد. غالبفقهای معاصر اهل سنت بویژه فقهای سلفی مسلک بر این باور پایبندند. هدف این تحقیق واکاوی شاخصه های بغی در اهلسنت و انطباق آن بر داعش است. از دیدگاه فقهای بنام اهل سنت کسانی که علیه حاکم وقت با هر گونه شرایط و در هروضعیتی شورش نمایند باغی و یا محارب به شمار می روند و مجازات خاصی برای آنان در نظر گرفته شده است. بر ایناساس در باغی بودن گروه داعش هیچ شکی نیست، زیرا فقهای اهل سنت کسانی را باغی میدانند که از دادن زکات امتناعورزند و نسبت به برادر مسلمان خود مرتکب نوعی تعدی شوند؛ همچنان با توجه به شاخصه های بغی یعنی شوکت، خروجدر برابر حکومت و توجیه سایغ و نیز بر اساس ادله قرآن، سنت و اجماع از دیدگاه فقهای اهل سنت، در باغی بودن گروهداعش هیچ شکی وجود ندارد؛ بنابراین این گروه با اینهمه جنایت، از قبیل در گفتمان فقهی اهل سنت قیام علیه حاکم جایرحرام است. به رغم آنکه در متون روایی اهل سنت حاکم جایر در زمره افرادی است که گرفتار عذاب قطعی الهی قرار خواهدگرفت اما حرمت قیام علیه او در آراء فقهی قدیم اهل سنت واقعیتی انکار ناپذیر است. از اینرو اساسا این امر در منابع و متونعامه هیچگاه جنبه تیوریکی نداشته است بلکه به تدریج و بر اساس مقتضیات زمان وارد دستگاه فقهی این مذهب شد. در واقعاین اتفاق حاصل امتزاج و سازش شریعت و واقعیت سیاسی در زندگی مسلمانان آن زمان بوده است. انطباق پذیری آراء آنانبا واقعیت های سیاسی موجود در مقایسه با شیعیان از انعطاف بیشتری برخوردار است. در این نگرش اقتدار، حفظ نظم وامنیت در جامعه بیش از تقوا و عدالت منزلت دارد. غالب فقهای معاصر اهل سنت بویژه فقهای سلفی مسلک بر این باورپایبندند. البته آراء برخی از فق ها تحت تاثیر فضای جدید و جریان عقلگرا تغییر یافته است. هدف این تحقیق تبیین دیدگاهفقهای بنام معاصر اهل سنت در باره قیام علیه حاکم جایر است. آنان نه تنها قیام را جایز نمیدانند بلکه برخی راه افراط را درپیش گرفته و کوچکترین مخالفت را همچون تظاهرات و نفرین بر او را ممنوع دانسته و مجازات سختی را برای حرمت شکنیحاکم در نظر گرفته اند. از دیدگاه آنها کسانی که علیه حاکم وقت با هر گونه شرایط و در هر وضعیتی شورش نمایند باغی ویا محارب به شمار می روند و مجازات خاصی برای آنان در نظر گرفته شده است. قتلعام افراد عادی، تخریب مساجد و قبورصحابه و قتل عام قبایل سنی و شیعه مصداق بارز بغی به شمار می روند.

Keywords:

بغی , فقه , فقه سیاسی , اهل سنت , داعش