انعکاس انسان آرمانی در اندیشه اقبال لاهوری

بر اثر اصرار اسلامی تمامی جویباری ها به یک رودخانه می رسند و آن رودخانه نیز به دریا یکی انتهایی متصل می شود. آب رودخانه انسان کامل است و آن دریا نیز حضرت حق. در عرفان اسلامی که نمونه بی همتای تحلیل ارتباط حق با خلق در آن مطرح شده است تمامی موضوعات پیرامون دو عنوان اصلی یعتی توحید و موحد خلاصه می شوند. این موحد است که نام خلیفه الهی را شایسته شده است و تاج کرامت بر سر نهاد و صبغه الهی می گیرد. عارفان اسلامی انسانی که ده سال حق می رسد را دارای ویژگی ها و صفات برمی شمرد که آن خصوصیات حقیقت انسان کامل را می سازد. شناخت و تعریف این انسان آرمانی از دریچه نگاه دانشمندی چون اقبال لاهوری که یکی از بزرگ ترین اندیشمندان جهان اسلام است حایز اهمیت می باشد. چرا که اقبال نه تنها با تفکرات ناب اسلامی آشنایی داشته و در تماس مستقیم با مهم ترین منبع معرفتی عارفان یعنی قرآن بوده است بلکه او عارفی است جهان دیده که مغرب زمین را درک کرده و اندیشه های فیلسوفان غربی را شناخته است و با اندوخته های بس گران به تامل در باب انسان می پردازد. اقبال صاحب نفوذی ناآرام است که پس از سال ها تحصیل مبانی اندیشه های فلسفی آرام نیافته و اندیشه آرمانی اش را با توجه به اصول اسلامی تاکید کرده است و این نگرش اقبال به انسان که آن نیز هایی از تعالیم اسلامی اندیشه های مدرن غربی است چیزی است که شاید بتوان گفت در دوران خودش بی نظیر بوده است و ره پویان و روشن فکران اسلامی در ارایه تعریفی از انسان همواره راه روان طریقی اند که اقبال بنا نهاده است . اقبال انسان کاملی را نگه دار جهان دانسته و ظهور انسان کامل را شرط بقای طبیعت می داند. این مقاله در پی تحلیل و تعریفی جامع از انسان آرمانی اقبال با توجه به اندیشه های او و عارفان اسلامی می باشد.

Keywords:

انسان آرمانی , اقبال لاهوری , حکمت متعالیه , ملاصدرا