ارزیابی خشکسالی و تأثیر آن بر آب زیرزمینی: مطالعه موردی در دشت قزوین

خشکسالی یکی از پدیده‌های آب و هوایی و از جمله رخدادهایی است که هر ساله خسارت‌های زیادی را باعث می‌شود. این پدیده از ویژگی‌های اصلی و تکرار شونده تمامی اقلیم‌ها به شمار می‌آید. اثرات خشکسالی صرفاً به نواحی خشک و نیمه‌خشک محدود نبوده و می‌تواند اثرات زیان‌آوری بر منابع آب زیرزمینی هر منطقه داشته باشد. به منظور مطالعه و بررسی خشکسالی‌های دشت قزوین، از داده‌های بارش 23 ایستگاه باران‌سنجی با دوره آماری 36 ساله (85-84، 50-49) استفاده شده است. با استفاده از شاخص بارش استاندارد 24 ماهه (SPI) ویژگی‌های خشکسالی ارزیابی شده است. نتایج این ارزیابی حاکی از آن است که سال آبی 89-78 سال خشکی بوده است. جهت حصول اطمینان بیشتر میانگین متحرک بارش 3 ساله، 5 ساله و 7 ساله برای این ایستگاه‌ها محاسبه شدند که نتیجه حاصله تصدیقی بر نتیجه فوق‌الذکر بود. در ادامه با استفاده از روشهای زمین آماری از جمله روشهای IDW، Kriging و RBF بهترین روش‌برای سال مورد نظر انتخاب گردید و سپس نقشه‌های پهنه‌بندی خشکسالی در محیط ArcGIS برای منطقه مورد نظر با توجه به بهترین روش زمین آماری برای ماه‌های سال 79-78 تهیه گردید و نتایج حاصله مورد بررسی قرار گرفت و نشان داد خرداد ماه بیشترین و آبان ماه کمترین درصد خشکسالی را دارا بوده‌اند. در پایان رابطه SPI 24 ماهه و سطح آب زیرزمینی و هچنین رابطه بارش ماهانه و سطح آب زیرزمینی بررسی شد. این بررسی کاهش سطح آب زیرزمینی با وقوع خشکسالی را نشان داده و تفاوت ایجاد شده در سطح آب نسبت به سال‌های گذشته و روند طبیعی آبخوان، اختلاف معنی‌داری را نشان می‌داد.

Keywords:

خشکسالی , آب زیرزمینی , زمین آمار , شاخص SPI