ریشه شناسی واژه قرآنی تدبر

؛ تدبر از جمله مفاهیم کلیدی در قرآن کریم به شمار می آید که با استنناد به آیه 29 سوره ص به عنوان هدف نزول قرآن کریم معرفی شده است. اگرچه مفهوم مذکور تنها در چهار آیه در قرآن کریم به کار رفته، ولی به دلیل جایگاه و پردازش هایی که در سه دهه اخیر درباره آن صورت پذیرفته است، خوانش های گوناگونی در فضای علمی عصر حاضر نسبت به آن بوجود آمده است. آنچه به ابهام واژه تدبر در پژوهش های امروزین می افزاید، عدم تحلیل ماده آن (د ب ر ) است. به صورتی که محققان در این حوزه صرفا با استناد به گزارش لغویان متاخر، به بررسی دیگر ابعاد مفهومی غیر لغوی این واژه می پردازند. جستار حاضر ضرورت بکارگیری رویکرد ریشه شناسی را در تحلیل مولفه های لغوی این واژه دنبال می نماید. از این رو تلاش کرده است تا فرایند ساخت از ماده (دبر) به ساخت تدبر را مورد بررسی قرار دهد. روشی که جهت تحلیل فرایند مذکور در نظر گرفته شده بدین قرار است که در ابتدا معانی موجود در دیگر زبان های سامی همچون؛ زبان عبری، آرامی، جبشی، اکدی و ... استقصاء گردیده و سپس این معانی در پنج دسته معنایی مشخص تقسیم شده اند. در ادامه در راستای گزینش داده های سودمند جهت دستیابی به فرایند ساخت تدبر، معانی مذکور تصفیه شده و اطلاعات مفید جهت کشف ارتباط بین معانی مورد استفاده قرار گرفته است و در پایان مبتنی بر تحلیل مذکور، فرایند ساخت تدبر، به کمک ساخت مشابه (تیپولوژی) آن در زبان انگلیسی تبیین گردیده است.

Keywords:

قرآن , تدبر , ریشه شناسی , زبان های سامی , تیپولوژی