بررسی ماکروبنتوزهای چشمه های تاش و فرحزاد شهرستان شاهرود در استان سمنان

تنوع و فراوانی ماکروبنتوزها برحسب شرایط محیطی متفاوت است و با توجه به حساسیت آنها نسبت به آلاینده های مختلف می تواند شرایط آب از نظر آلودگی را ارزیابی نمود. در این مطالعه ترکیب و تنوع ماکروبنتوزهای چشمه های تاش و فرحزاد واقع در شمال شهرستان شاهرود در استان سمنان شناسایی و مورد بررسی قرار گرفت. این بررسی از مهرماه 1392 لغایت تیرماه 1393 طی یک سال انجام شد. در هر چشمه، سه ایستگاه انتخاب و بصورت فصلی و با استفاده از قاب توری 50x50 سانتی متر 500 میکرونی و با سه تکرار در هر ایستگاه نمونه بردای انجام شد و نمونه های جمع آوری شده با فرمالین 4 درصد تثبیت و جهت بررسی به آزمایشگاه منتقل گردیدند. برخی شاخص های تعیین کیفیت آب که بر فیزیولوژی موجودات بنتوزی و کیفیت آب تاثیرگذار هستند از قبیل اکسیژن محلول، دما، pH، سختی و دبی آب مورد سنجش قرار گرفتند. جهت ارزیابی تنوع زیستی ماکروبنتوزهای منطقه مورد مطالعه از شاخص EPT/C, EPT و شاخص سیمپسون (λ) استفاده شد. شاخص هلسینهوف جهت بررسی آلودگی نیز در هر نمونه برای تمامی ایستگاه ها در طول دوره نمونه برداری محاسبه گردید. بر اساس نتایج حاصل از این بررسی، 21 خانواده از هفت راسته شناسایی شدند که شامل خانواده های Haplotaxidae, Lumbriculidae, Lumbricidae متعلق به راسته Oligochaeta (کم تاران)، خانواده های Ecdyonuridae, Caenidae و Baetidae متعلق به راسته Ephemeroptera (یکروزه ها)، خانواده های Hydropsychidae و Polycentropidae از راسته Trichoptera (بال موی داران)، خانواده های Tipulidae Tabanidae و Chironomidae از راسته Diptera (دوبالان)، خانواده Helmidae از راسته Coleoptera (سخت بالپوشان)، خانواده Coenagrioidae از راسته Odonata (سنجاقک ها) و خانواده Helmidae از راسته Pulmonata (گاستروپودای شش دار) شناسایی شدند. در مجموع دو ایستگاه شناسایی شد که نمونه های متعلق به دو راسته Diptera و Ephemeroptera در هر شش ایستگاه غالب بودند. با توجه به آزمون آنالیز واریانس یکطرفه بین ایستگاه ها و همچنین شاخص EPT اختلاف معنی دار آماری بین چهار فصل نشان داد (p<0/05). آزمون دانکن نشان می دهد که بین ایستگاه ها اختالاف معنی دار آماری وجود دارد. بر اساس نتایج به دست آمده، آلودگی در حد متوسط در کلیه ایستگاه های نمونه برداری مشاهده شد.

Keywords:

فون , ماکروبنتوز , کفریان , چشمه طاش , چشمه فرحزاد , شاهرود