فضیلت ایثار و فداکاری در شاهنامه بر اساس نظریه فضیلت ارسطو1

ادبیات حماسی، در تربیت اخلاقی جامعه نقشی مهم دارد و شاهنامه ی فردوسی به عنوان حماسه ای ملی، در پرورش فضائل اخلاقی، به ویژه در بین ایرانیان همواره نقش آفرین بوده است. یکی از این فضائل، ایثار و فداکاری است. براساس پژوهش حاضر، نمودهای فضیلت ایثار و فداکاری در شاهنامه ذیل دو مورد قابل تقسیم است: نخست ایثار آبرو و اعتبار و دوم ایثار جان است. برای تبیین این موارد از نظریه فضیلت اخلاقی ارسطو یا سه گانه ی دانش، عاطفه و اراده به عنوان چارچوبی تئوریک و فلسفی استفاده گردیده است و برای هر یک از این دو مورد ، شواهد کافی از شاهنامه انتخاب و نقل گردید. بررسی حاضر نشان میدهد که مفهوم ایثار و فداکاری در هرسه حیطه ی ذکرشده، در شاهنامه به کار رفته است، بدین معنا که حماسه پردازی چون فردوسی با آگاهی دادن، ایجاد انگیزه و نمایش فداکاری در صحنه ی عمل، زمینه را برای ترویج و پرورش فضیلت ایثار و فداکاری به مثابه کنشی اخلاقی فراهم کرده است و کار او در این خصوص مبنایی فلسفی و تربیتی دارد. روش ما در مطالعه و بررسی این پژوهش به شیوه ی تحلیل محتوای کیفی صورت گرفته است.

Keywords:

ادبیات حماسی , شاهنامه , فضیلت ایثار و فداکاری , نظریه فضیلت ارسطو