بررسی عملکرد نظام بانکی در یک دهه اخیر (تحت رویکرد خلق پول) در اقتصاد ایران

در خصوص عملکرد بانک ها در نظام مالی کشور، دو نظریه اصلی وجود دارد. بر اساس نظریه اول، بانک ها صرفا واسطه وجوههستند؛ به این معنی که منابع مالی را از سپرده گذاران دریافت می کنند و همان را به عنوان وام به دریافت کنندگان تسهیلاتمی دهند بر اساس این نظریه بانک ها می توانند پرداخت می کنند اما بر اساس نظریه دوم، بانک ها یک نهاد با قدرت خلق پول بدون نیاز به دریافت سپرده و از طریق خلق منابع مالی جدید، به اشخاص مد نظر خود تسهیلات پرداخت نمایند. در این رویکرد ازآنجا که اسکناس و مسکوک تنها 5 درصد کل منابع مالی را تشکیل می دهد و بیش از 95 درصد آن در بانک ها به شکل الکترونیکیذخیره شده است، پرداخت تسهیلات در عمل به افزایش سپرده گذاری در بانک نیز منجر می شود.در نظام بانکی مدرن، بانک ها از قدرت خلق پول بسیار قابل توجهی برخوردارند؛ به طوریکه نه میزان اسکناس و مسکوکموجود در جامعه و نه میزان پول خلق شده از سوی بانک مرکزی، تاثیری در محدود شدن قدرت خلق پول و تسهیلات دهی بانکها نداردبر اساس این نظریه این امکان وجود دارد که بین مطلوبیت بانک ها و مطلوبیت سپرده گذاران بانکی تعارض منافع رخ دهدو بانک ها به جای حمایت از منافع سپرده گذاران، شرایط را به نحوی پیش ببرند که بیش از هرچیز منافع بانک تامین شود؛ چیزیکه در ترازنامه بانک ها به خوبی نمایان است.در نمونه مورد بررسی در این مقاله، ابتدا با بهره گیری از ادبیات نظری و تجربی، شاخص شکنندگی مالی متناسب با ساختار شبکهمعنی دار؛ نسبت های مالی مورد نظر و بر اساس آماره لوین میانگین دو t بانکی کشور تعریف شده و سپس با به کارگیری آزمون نمونه در سطح اطمینان 95 درصد، مورد آزمون قرار گرفته و سپس با انتخاب نسبت های مالی معنی دار که قدرت توضیح دهی درمدل داشته باشند، مدل رگرسیون چند متغیره و ضریب همبستگی پیرسون طراحی گردید. برای آزمون دقت و صحت مدل از جدولاستفاده شد. نتایج بررسی بیانگر قدرت پیش بینی 96 درصدی مدل طراحی شده است. همچنین بر اساس طبقه بندی و منحنی یافته های این مقاله، ریسک اعتباری و ریسک نقدینگی، از مهمترین عوامل توضیح دهنده انشاد پول و شکنندگی مالی هستند.

Keywords:

خلق پول , بی ثباتی مالی , عملکرد استراتژیک , سیاست های نقدینگی