۴ مهارت برای افزایش سواد رسانه ای و اطلاعاتی معلمان

اولین قدمی که در زمینه تجهیز و آموزش سواد رسانه ای افراد می توان برداشت تقویت کارکنان آموزش و پرورش در زمینه آموزش سواد رسانه ای است. در میان کارکنان آموزش و پرورش، «معلمان و مربیان» نقش به سزایی برای تحقق این هدف دارند.

مقدمه

آموزش و پرورش رسمی ترین سازمان آموزشی کشور و معلمین رکن اساسی این سازمان هستند. با رشد و توسعه وسایل ارتباط جمعی و دخالت نهادهای گوناگون در امر آموزش، عملا انحصار آموزشی این سازمان بویژه در حوزه فناوری های نوین شکسته شده است.

بسیاری ازجوانان و نوجوانان به شیوه های نادرست از اینترنت و منابع اطلاعاتی و ارتباطی استفاده می کنند. آنها در خانه و مدرسه، آموزش موثر و مفیدی برای استفاده از منابع اطلاعاتی و ارتباطی ندیده اند، از طرف دیگر نهاد خاصی هدایت آن ها را بر عهده ندارد و بر اساس تحقیقات صورت گرفته در زمینه تفاوت سطح سواد اینترنتی و رسانه ای دانش آموزان و معلمان، والدین و معلمان نمی توانند چگونگی استفاده از رسانه ها و منابع اطلاعاتی مدرن را به دانش آموزان آموزش دهند.

فلذا ضرورت افزایش سواد رسانه ای معلمان و راهکارهای آن به یک امر ضروری و انکارناپذیر تبدیل شده است. در این مقاله مروری بر روش ها و راهکارهایی داریم که می تواند منجر به افزایش سواد رسانه ای و اطلاعاتی معلمان بشود و آنها را برای تربیت دانش آموزان نسل جدید مجهز کنند.

بر اساس نتایج، یادگیری 4 مهارت زیر تاثیر اساسی در افزایش سواد رسانه ای و اطلاعاتی معلمان دارد:

1- مهارت دسترسی

2- مهارت استفاده و کاربرد

3- مهارت ارزیابی -تجزیه، تحلیل

4- مهارت تولید

1- مهارت دسترسی چیست؟

این مهارت شامل توانایی های معلم به عنوان آموزش دهنده در دسترسی به منابع اطلاعاتی و رسانه ای مانند: پایگاه های اطلاعاتی و کتابخانه ای مانند شبکه جهانی وب، سرویس دهنده های وب و ... می باشد. البته باید دقت داشت تعیین محدوده دسترسی بیشتر در اختیار تنظیم کننده ها و رگولاتوری است.

در این بخش، آموزش دهنده باید به فراگیران یاد دهد که به منابعی می توانند دسترسی داشته باشد که در محدوده سنی آنها باشد؛ این منابع می تواند شامل بازی های رایانه ای، وب سایت ها، فیلم ها و ... شود. همچنین نکته مهم در این مرحله رعایت نکات اخلاقی در دسترسی به منابع اطلاعاتی و رسانه ای است که بایستی آموزش داده شود.

2- معرفی مهارت استفاده و کاربرد

در این مهارت آموزش دهنده باید ابتدا به تقویت مهارت های لازم برای استفاده از منابع اطلاعاتی و رسانه ای بپردازد. این بخش بیشتر شامل مهارت فنی استفاده از رسانه ها است.

به عنوان مثال: چگونگی نصب یک نرم افزار بر روی کامپیوتر یا گوشی موبایل. هم چنین در زمینه استفاده از شبکه ها و رسانه های اجتماعی، یادگیری مهارت هایی برای حفظ حریم شخصی به شدت ضروری است. برای مثال، اینکه چطور یک صفحه شخصی یا عمومی در اینستاگرام ایجاد کنیم که هر فردی نتواند اطلاعات و مطالب را دریافت کند تا حریم خصوصی مان حفظ شود.

3- مروری بر مهارت ارزیابی، تجزیه و تحلیل

این مهارت، بنیادی ترین و مشکل ترین مرحله برای هر فردی در آموزش سواد رسانه ای و اطلاعاتی است. زیرا این مهارت می بایست از زمان کودکی نهادینه شود. این مهارت شامل تفکر انتقادی، تفکر خلاق، مهارت پرسشگری، مهارت نه گفتن، توانایی تشخیص سره از ناسره، مهارت مقایسه منابع اطلاعاتی و رسانه ای و ... است.

معلم (آموزش دهنده) می بایست ابتدا خودش را به این مهارت ها مجهز کند و در راستای تقویت آنها آموزش ببیند تا بتواند این مهارت ها را به دانش آموزان (آموزش گیرندگان) یاد بدهد.

4- مهارت تولید به چه معناست؟

مرحله غایی و نهایی در آموزش و افزایش سواد رسانه ای و اطلاعاتی، توانایی تولید محتواست. اگر فردی بتواند سه گام قبلی گفته شده را خوب یاد بگیرد می تواند براساس مهارت دسترسی، استفاده و تجزیه و تحلیل، به تولید محتوا (متن، تصویر، فیلم، و ...) بپردازد. مهارت تولید علاوه بر مهارت فنی نیازمند فراگیری یکسری مهارت های هنری نیز می باشد. به عنواننمونه برای تولید یک فیلمنامه یا فیلم کوتاه بایستی ذوق هنری و خالقیت داشت.

سخن پایانی

آموزش و پرورش باید تکلیف وظایف خود را با این 4 سطح مشخص کند چرا که آموزش و پرورش با طیف وسیعی از مخاطبان مواجه است. براساس نتایج حاصل از تحقیق، اولین قدمی که در زمینه تجهیز و آموزش سواد رسانه ای افراد می توان برداشت تقویت کارکنان آموزش و پرورش در زمینه آموزش سواد رسانه ای است.

در میان کارکنان آموزش و پرورش، «معلمان و مربیان» نقش به سزایی برای تحقق این هدف دارند. بر مبنای توصیه سازمان جهانی یونسکو و یافته های تحقیق، بهبود روش های آموزشی و کارگاهی آموزش سواد رسانه ای و اطلاعاتی به عنوان یادگیری مستمر و مادم العمر، مه

م ترین اقدام است.