بررسی الگوهای اخلاق اسلامی نسبت به حفاظت از محیط زیست از منظر قرآن و احادیث

امروزه وخامت بحرانهای محیط زیستی تا حدی است که حیات انسان و سایر موجودات را به مخاطره انداخته ؛ به طوری که تبیین نظریه اخلاق محیط زیستی مناسب ، از ضروریات حفاظت و بهرهبرداری از محیط زیست محسوب می گردد. پژوهش حاضر با هدف شناخت جایگاه اخلاقی محیط زیست از منظر دین مبین اسلام انجام گرفت . بدین منظور ابتدا بحثی پیرامون مفهوم محیط زیست و همچنین اخلاق کاربردی مطرح می شود و سپس به یکی از فروع اخلاق کاربردی ، یعنی اخلاق محیط زیست ، پرداخته می شود. در این مورد،آیات و روایات نسبتا قابل توجهی در دین مبین اسلام وارد شده است که به تبیین این قواعد اخلاقی پرداخته اند. با مبنا قرار دادن روایات صحیح ، بخشی از احکام فقهی و اخلاقی دین اسلام پیرامون طبیعت و محیط زیست مورد بررسی قرار می گیرد. نتایج پژوهش حاضر حاکی از آن بوده که داشتن محیط زیست سالم ، از حقوق اساسی انسانها و جزئ نعمت های الهی محسوب می گردد. از طرفی حق زیستن برای تمامی موجودات جهان با توجه به ارزش ذاتی و نظر به اراده خداوند در چنین موجودیتی ، انکار ناپذیر است . پیوند اصول و باورهای ارزشی و دینی ما با مبانی علمی و منطقی اخلاق و فلسفی محیط زیستی در عصر حاضر که بشریت با محدودیت منابع و بحرانهای عدیده طبیعی مواجه شده است ، می تواند راه حلی اساسی برای گذر از بحران و قرار گرفتن در مسیر صحیح و منطقی و رسیدن به محیط زیست پایدار و استفاده مناسب از نعمت های الهی باشد. دین مبین اسلام با ارزش قائل شدن برای طبیعت ، موجودات و کائنات، انسان مسلمان را موظف می کند که در کنار وظایف عبادی و اجتماعی خویش ، توجه خاصی به محیط زندگی اطراف خویش داشته باشد و با رعایت دستورات اخلاقی و حتی فقهی مرتبط با آن، برای حفاظت از محیط زیست زمینه سازی نماید.

Keywords:

اخلاق محیط زیستی , دین و محیط زیست , ارزشهای اخلاقی , رهیافت اسلامی