واسنجی مدل M.P.S.I.A.C با استفاده از GIS در حوزه آبخیز میرجان

یکی از بزرگترین مشکلات منابع طبیعی ، مسئله فرسایش خاک است . با از دست رفتن خاک مهمترین منبع تولید مایحتاج بشر از بین می رود که جبران این امر غیر ممکن است . جهت شناسایی دقیق عوامل تخریب خاک نیاز به اطلاعات پایه دقیق می باشد . امروزه وجود سیستم های ابزار دقیق و مدل های مختلف این توانایی و ابزار را در اختیار انسان قرار داده اند که بتوان با استفاده از آن اطلاعات پایه را ذخیره در صورت نیاز بازیابی نمود . حوزه آبخیز زنجانرود یکی از زیر حوزه های 8 گانه حوزه آبخیز سفیدرود و یکی از سرشاخه های رودخانه قزل اوزن می باشد که بخش بزرگی از بار رسوبی رودخانه قزل اوزن در این حوزه تولید می گردد.حوزه آبخیزمیرجان از نظر موقعیت جغرافیایی بین 36 ،′05،˚48 تا 13.99،′00، ˚48 طول شرقی و 16، ′39،˚36 تا 36.48، ′44 و ˚36 عرض شمالی واقع شده است.از لحاظ هیدرولوژیک حوزه میرجان یکی از سر شاخه های مشرف به رودخانه قزل اوزن می باشد و وسعت محدوده مطالعاتی میرجان برابر 259/14 کیلومتر مربع معادل 9/1425 هکتار است که حداکثر ارتفاع در داخل حوزه 2650 متر و حداقل آن 2070 متر در خروجی حوزه می باشد.از نظر تقسیمات کشوری حوزه میرجان در استان زنجان ، شهرستان زنجان ، بخش مرکزی دهستان زنجانرود بالا واقع شده است که آبادی میرجان تنها مرکز جمعیتی حوزه می باشد. استفاده از مدل های کیفی در تعیین فرسایش و رسوب مانند EPM , M.P.S.I.A.C و غیره جهت برآورد فرسایش و تولید رسوب حوزه های آبخیز مورد استفاده قرار می گیرند و بیشتر این مدل ها از فاکتورهای کیفی استفاده کرده نتایج آن ها با مدل های کمی از طریقه رابطه همبستگی تائید شده و نتایج آن ها برای همان مناطق یا مناطق مشابه کاربرد دارند و در صورت استفاده از این مدل ها در سایر مناطق بایستی نهایت دقت را مبذول داشته و یا در خیلی موارد این مدل ها را واسنجی نمود . در این تحقیق مدل M.P.S.I.A.C که بهترین و پرکاربردترین مدل در کشور به حساب می آید انتخاب گردید سپس جهت برآورد میزان فرسایش و رسوب ابتدا نقشه های پایه مربوطه اعم از نقشه زمین شناسی ، توپوگرافی ، پوشش گیاهی ، جهت ، شیب ، کاربری اراضی ، خطوط همباران تهیه و پس از رقومی کردن ، اصلاح خطا و ویرایش برای تعیین واحد کاری آماده شدند . در مرحله بعد با داشتن این نقشه و مشخصات آن ، نقشه توپوگرافی و دستگاهGPS موقعیت تمام این 39 واحد کاری در عرصه شناسایی و روش کار در هر کدام از این واحدها اعمال شد تا در نهایت با اضافه کردن سایر اطلاعات میزان فرسایش و رسوب حوزه برآورد گردد . در نهایت فرمول M.P.S.I.A.C مورد واسنجی قرار گرفت .

Keywords:

فرسایش خاک , حوزه آبخیز میرجان , حوزه آبخیز قزل اوزن , مدل M.P.S.I.A.C , واسنجی