اثر تنش خشکی بر وراثت پذیری برخی صفات مورفوفیزیولوژیکی در ژنوتیپ های مختلف گندم نان (Triticum aestivum L. )

این پژوهش به منظور ارزیا بی اثرات تنش خشکی بر برخی از صفات فیزیولو ژیک از جمله پتانسیل آب برگ ، پتانسیل اسمزی و میزان از دست رفتن آب از برگ قطع شده در گندم نان انجام گرفت. در سال زراعی 82-1381 آزمایشی بر روی یازده رقم گندم نان با حساسیت به خشکی متنوع در قا لب طرح بلوک های کامل تصادفی در دو ایستگاه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز واقع در کوشکک و باجگاه انجام گرفت . معیارهای فیزیولو ژیک در سه مرحله رشدی ساقه رفتن ، غلاف رفتن و گلدهی اندازه گیری شدند. طبق نتایج به دست آمده ارقام از نظر صفات فیزیولو ژیک تفاوت بسیار معنی داری نشان دادند . کمترین مقدار وراثت پذیری مربوط به صفات عمل کرد بیولو ژیک، شاخص برداشت و تعداد دانه درسنبله بود ، ولی صفات ارتفاع بوته ، طول سنبلهو وزن هزار دانه بیشترین وراثت پذ یری را دارا بودند . همچنین نتایج نشان داد که هر چه شرایط مطلوب تر باشد ، واریانس ژنوتیپی و در نتیجه وراثت پذیری نیز افزایش می یابد. وراثت پذیری پتانسیل آب برگ در مراحل مختلف رشد از ١٨ تا ٥٣ درصد متغیر بوده و روند افزایشی را نشان داد . همچنین وراثت پذیری پتانسیل اسمزی برگ نیز تا حدودی روند افزایشی نشان داده و بین ٥٢ تا ٥٩ درصد در مراحل مختلف رشدی متغیر بود. وراثت پذیری سرعت از دست رفتن آب از برگ قطع شده در مراحل مختلف رشد از صفر تا ٣٣ درصد نوسان داشته و دراین صفت نیز روند افزایشی مشاهده گردید . از نتایج دیگر اینکه هر چه نشان داد که هر چه شرایط مطلوب تر باشد ، واریانس ژنوتیپی و در این صفت نیز روند افزایشی مشاهده گردید . از نتایج دیگر اینکه هر چهتنش شدیدتر باشد صفات سازشی که گیاه آن ها را جهت سازگاری با شرایط محیط بیان می دارد، بهتر ظهور پیدا می کند . به عنوان مثال وراثت پذیری پتانسیل آب برگ در مرحله ساقه رفتن در دو ایستگاه تحقیقاتی به ترتیب ٣٣ و ٨ درصد بودند . مقایسه نتایج دو منطقه نشان می دهد که هرچه تنش شدیدتر باشد ، واریانس ژنوتیپی و در نتیجه وراثت پذیری این صفات افزایش می یابد.

Keywords:

گندم , وراثت پذیری , تنش خشکی , صفات فیزیولو ژیک , عملکرد دانه