استفاده ازتجارب کشاورزان به منظور ارتقائ بهره وری مصرف آب در تولید محصولات کشاورزی؛ مطالعه موردی روستاهای استان یزد

آب از جمله نهاده هائی است که در تولید محصولات کشاورزی از اهمیت زیادی برخوردار می باشد. از دیرباز محدودیت منابع آب از جنبه های کیفی و کمی در مناطق کویری از جمله استان یزد استفاده از روش های مدیریتی خاص را جهت افزایش راندمان بهره برداری الزام آور ساخته است . یکی از این روش های مدیریتی استفاده از و تکنیک فنی و اقتصادی کم آبیاری می باشد. اصولاٌ کم آبیاری به عنوان یک روش مدیریتی به شمار می رود که به هر طریق ممکن بتواند راندمان سود خالص به ازاء واحد آب مصرفی را با در نظر گرفتن سایر شرایط و عوامل موثر حداکثر نماید. بررسی تاریخچه کشاورزی استان یزد نشان می دهد که ازنسل های قبل تاکنون این روش مدیریتی مورد استفاده کشاورزان قرار می گیرد . شیوه به کارگیری عموماٌ در آبیاری سطحی بوده و هست و به طور عمده تعیین الگوی کاشت بهینه و عملیات زراعی شامل چگونگی تراکم گیاهی ، استفاده از آیش و تناوب زراعی برای بهره گیری از بارندگی و ذخیره سازی رطوبت ، تغییر زمان کشت جهت کوتاه شدن دوران رشد، کشت گیاهان مقاوم به خشکی یا سازگار با خشکی را شامل می شود،.هدف از تهیه این مقاله آشنائی با تجارب کاربردی کشاورزان یزدی در زمینه استفاده بهینه از آب می باشد .مقاله فوق به بررسی کاربرد روش کم آبیاری و چگونگی استفاده از روش فوق توسط تولید کنندگان محصولات زراعی و باغی در روستاهای استان یزد می پردازد. به عنوان نمونه در مناطق کشاورزی شهرستان ابرکوه جهت حفظ باغات پسته کشاورزان گندم کاری که مالک باغات پسته نیز می باشند آب آخر را از گندم گرفته و به باغات پسته می دهند و یا در شهرستان صدوق تولید کنندگان جهت کاشت صیفی جات از آب آخر گندم و یا جو استفاده می شود .از جمله سایر تجارب کشاورزان در استفاده از روش کم آبیاری کاشت گیاهان زراعی و باغی کم آبخواه مانند جو،کنجد، ارزن ،سورگوم و بادام، استفاده از تشتک سازی پای درختان با هدف کاهش تبخیر از سطح خاک ،استفاده ازعملیات خاکورزی با هدف حفظ رطوبت خاک، استفاده از کشت چالکودی صیفی جات، احداث پشته های خاک بین ردیف درختان با هدف مقابله با خشکی و کم آبی می باشد وکاشت گیاهان مقاوم به خشکی مانند .بررسی های به عمل آمده نشان می دهد که استفاده از روش کم آبیاری باعث افزایش ارزش افزوده کل تولیدات کشاورزی اعم از تولیدات زراعی ، باغی و دامی می شود، زیرا کشاورزی در این مناطق آمیخته ای از هر سه نوع فعالیت فوق می باشد. نتایج تحقیق در سه زمینه ترویجی برای افزایش ارتقائ بهره وری مصرف آب توسط کشاورزان و برنامه ریزی جهت افزایش کارائی مصرف آب توسط سازمان جهاد کشاورزی استان وسیاست گذاری دولت به منظور افزایش تا ثیرگذاری سیاست های حمایتی و تشویقی جهت بهبود بهره وری مصرف آب مورد استفاده قرار می گیرد

Keywords:

استان یزد , بهره وری آب , تجربه , کشاورزان , کم آبیاری