بررسی بازتاب تقابلی «خود» و «دیگری» در مثنوی

هویت به عنوان سرچشمه ی معنا و تجربه برای انسان ویژگی رابطه ای- اجتماعی دارد که بر اساس آن مرزهای«خود» و «دیگری» نشان داده می شود. بازتاب «خود» و «دیگری» در عرفان به شکل تمایزگذاری و ایجاد مرز «دوستی- دشمنی» است. در جهان بینی عارفانه و حکیمانهی مولوی اگر مفهوم استعارهای «خود» مطابق با روح الهی و انسانی باشد درقلمرو دوستی جای میگیرد مصداق بارز آن انسان کامل است که هدف اصلی او اینست که بهشیوهی خاص ومنحصر به فرد با مدد از همت الهی، خود خیالی حذف شود و در وجود واقعی که همان خداوندست، ادغاممطابق با روح حیوانی و میدان داری هوای نفسانی باشد » خود « شود و کاملا رنگ و بوی خدایی بگیرد و اگر مفهوم استعارهایجز قلمرو دشمن است و این «خود» خود واقعی نیست بلکه «دیگری» است که در نقاب ظاهر شده است. مصداق آن زاهدان ریاکار هستند که ریا، یکی از نمودهای پنهان کاری و نفوذناپذیری اوست. فرجام چنین زندگیای اگر مرگ باشد، متعالیست.

Keywords:

خود , دیگری , دوستی-دشمنی , مولانا , همت