تعیین پتانسیل ژنوتیپ های بومی نخود تیپ کابلی در شرایط دیم در کشت بهاره

نخود در کشور به صورت دیم کشت می شود و از آنجایی که دوره پر شدن دانه این گیاه معمولا با فصل گرما، کم آبی و افزایش میزان تبخیر از خاک و تعرق از گیاه مصادف می شود عملکرد دانه به طور معنی داری کاهش می یابد. بنابراین جستجو برای دستیابی به ژنوتیپ های برتر که افزایش و ثبات عملکرد نخود در شرایط دیم را به دنبال داشته باشد بسیار حائز اهمیت است. با این هدف، پانزده ژنوتیپ نخود تیپ کابلی در مزارع مراکز تحقیقات کشاورزی استان های کرمانشاه، کردستان، لرستان و آذربایجان غربی در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با چهار تکرار در سال زراعی 90-89 کشت شدند و صفات فنولوژیکی و زراعی مختلف اندازهگیری شد. تجزیه واریانس مرکب داده های چهار محیط مختلف نشان داد که اثر متقابل ژنوتیپ در منطقه بر روی صفات روز تا آغاز گل دهی، عملکرد تک بوته، وزن صد دانه و عملکرد دانه معنی دار ( P<0.001 ) بود. بیشترین تعداد غلاف در بوته با میانگین 22 غلاف در بوته در ژنوتیپ های 5296 و 5171 دیده شد. کلیه ژنوتیپ های بومی از رقم هاشم تعداد غلاف بیشتری تولید نمودند. ژنوتیپ های بومی اختلاف معنی داری از نظر عملکرد بوته با یکدیگر و با ارقام هاشم و آرمان نداشتند. ژنوتیپ های 5296، 5171 و 5843 جزء پرپتانسیل ترین و پایدارترین ژنوتیپ ها قرار داشتند. براساس نتایج این پژوهش، منابع ژنتیکی بومی منابعی ارزشمند بوده که از بسیاری جهات با ارقام تجاری و معمول برابری نموده و راهکاری مناسب برای مقابله با اثرات سوء تغییر اقلیم به شمار می روند.

Keywords:

ژرم پلاسم بومی , نخود کابلی , تنش خشکی آخر فصل , دیم