کاربرد دمای سطح زمین در ارزیابی خشکسالی کشاورزی استان سیستان و بلوچستان

بررسی وضعیت پوشش گیاهی بهدلیل ارتباط نزدیک آن با شرایط رطوبتی خاک، ابزار مناسبی در ارزیابی خشکسالیهای کشاورزی فراهم میآورد. این بررسیها در یک دوره زمانی نیازمند جمعآوری اطلاعات از سطوح زیرکشت است که هزینه و زمان زیادی را صرف میکند. بنابراین توجه به روشهایی است که امکان دسترسی به اطلاعات از یک سطح وسیع را به سهولت فراهم میآورند. استفاده از تصاویر ماهوارهای به دلیل یکپارچه و وسیع بودن آنها و امکان تهیه پوششهای تکراری از یک منطقه روش بسیار مناسبی برای این اهداف میباشند. استان سیستان و بلوچستان در سالهای اخیر تحت تأثیر شرایط نامساعد بارش قرار داشته و تولید محصولات کشاورزی در آن به دلیل عدم حصول شرایط رطوبتی مناسب دچار نزول گشته است. در این تحقیق وضعیت پوشش گیاهی و به دنبال آن خشکسالی کشاورزی استان سیستان و بلوچستان در سالهای 1382-1378 با استفاده از تصاویر ماهواره نوآ سنجنده AVHRR مورد تحلیل و ارزیابی قرار گرفته است. از آنجا که رشد گیاه بستگی زیادی به میزان آب در دسترس دارد، بررسی وضعیت آب پوشش گیاهی روش کارآمدی در ارزیابی خشکسالیهای کشاورزی بوجود میآورد. در شرایط خشکسالی درجه حرارت تاج پوشش گیاهی افزایش مییابد و مناطق با درجه حرارت بالا، نشاندهنده مواجه با خشکسالی است. بنابراین شاخص دما-خشکی پوشش گیاهی TVDI که با استفاده از دمای سطح زمین LST تعیین شده و نشاندهنده میزان آب موجود در سطح اراضی زراعی است، معیار مناسبی در ارزیابی خشکسالی کشاورزی میباشد. دمای سطح زمین از تصاویر ماهواره نوآ بوسیله الگوریتم روزنه مجزا تعیین میشود. در این بررسی از الگوریتم کر و همکاران (1992) در تعیین دمای سطح زمین استفاده شده و سپس مقادیر شاخص TVDI تعیین شده است. با توجه به اینکه در شرایط خشکسالی مقدار شاخص فوق بین 6/0 تا 8/0 و در شرایط فوقالعاده شدید آن بین 8/0 تا 1 میباشد، مناطق مواجه با پدیده خشکسالی تفکیک شده و بین وضعیت ماههای تیر و شهریور مقایسه صورت گرفته است.

Keywords:

ماهواره نوآ , شاخص دما-خشکی پوشش گیاهی , خشکسالی کشاورزی , دمای سطح زمین , الگوریتم روزنه مجزا , استان سیستان و بلوچستان