علم کاربردی (۱)

بسمه تعالی. «علم کاربردی(1)» 

اگر چه در خصوص مقام و جایگاه علم سخن بسیار گفته شده و تقریبا این رویکرد اجماعی شده است، اما پرسش از «علم مفید» همچنان مطرح است و می توان آن را سوالی مهم ارزیابی نمود که تا کنون پاسخ های متعدد و متنوعی به آن داده شده است. در این میان «شاخص کاربردی بودن» اهمیتی دوچندان دارد. بر این اساس در یادداشت حاضر «کاربردی بودن» مورد تامل و تحلیل قرارگرفته تا به روشن تر شدن ماهیت و ابعاد آن کمک گردد. بنا به وسعت قلمرو تحلیلی موضوع، طبعا در این یادداشت فقط وجهی از موضع مطرح شده و سایر موارد به تناسب (ان شالله) در یادداشت هایی دیگر به یحث گذارده می شود. 

 ملاحظه (1) توجه به شرایط و مقتضیات بومی: اگر قرار است علم در راستای حل مساله ای به کار آید، طبعا باید مشخصات آن مساله در بستر جامعه هدف مورد توجه قراگیرد. از این منظر شاهد انتشار برخی از مطالب علمی هستیم که علی رغم جذابیت های روشی و محتوای شان اما در جامعه ما جواب نمی دهند. یک دلیل این است که مطلب مزبور چه بسا برای حل مساله ای مشابه در جامعه ای دیگر تولید و عرضه شده است و انتقال آن به صورت ترجمه به جامعه ما فقط می تواند ارزش «اطلاع از تجارب و دیدگاه های دیگران» را داشته باشد و نه بیش از این.

 ملاحظه (2).شناخت «نیاز»: کاربردی بودن علم اقتضای ان را دارد که در مقام ورود علم به تحلی و حل مساله، نیاز مخاطب نیز لحاظ گردد. حل مساله به گونه ای که در نهایت نیاز مخاطب تامین نشود؛ مانند آن است که مساله حل شود، اما نتایج مورد انتظار محقق نشود. برای مثال چه بسا در حل مساله کمبود مسکن، راهکار علمی با ساخت مسکن بخواهد این را مشکل را حل نماید و در نهایت تعداد قابل توجهی مسکن هم ساخته شود، اما نیاز مخاطب «دسترسی به مسکن باقیمت مناسب و در زمان مطلوب» است. بنابراین اگر ارقام ساخت مسکن افزایش یابد اما قیمت و دسترسی به مسکن همچنان مشکل ساز باشند، طبعا راهکار علمی اندیشیده شده، کاربردی ارزیابی نمی شود.این ملاحظه بسیار مهم بوده و نشان از آن دارد که «نیاز شناسی» مقدم بر حل علمی مساله است. (ادامه دارد)