واژه ای " کریم " در قرآن

بسم الله الرحمن الرحیم

معنای کریم :

" کریم" به کسی گفته می شود که متصف به خصال حمیده و اختلاق حسنه باشد. راغب در مفردات میگوید: لفظ کریم چون صفت خدای عز و جل قرار گیرد نامی از احسان و نعمت های روشن او میشود، هم چنان که در آیه" فان ربی غنی کریم" واقع شده. و چون صفت انسانی قرار گیرد اسم میشود برای اخلاق و افعال پسندیده که به وسیله عمل ظاهری جلوه میکند.

البته کسی را کریم نمیگویند مگر وقتی که عملی حاکی از کرامت نفسش از او سر بزند. و نیز گفته: هر چیزی که در نوع خودش شرافت و برتری داشته باشد آن را هم کریم میگویند ، به همین جهت است که در قرآن به گیاهان ، مقام و جایگاه ، سخن ، نامه و ... نیز کریم گفته شده و متصف به کریم شده اند . چنانکه اشاره خواهد شد . ترجمه تفسیر المیزان ، ج18 ،210 .

به طور کلی 25 بار کلمه " کریم " در قرآن کریم تکرار شده است که در 24 مورد صفت برای کسی یا چیزی قرار گرفته و در یک مورد بدون موصوف آمده است . در اینجا به آن 24 موردی که به صفت " کریم " متصف شده است اشاره می کنیم :

1 ) خدای کریم :« فان ربی غنی کریم » . نمل / 40 .

2 ) پیامبر کریم : «انه لقول رسول کریم » . الحاقه/ 40 . مراد از رسول کریم رسول خدا محمد مصطفی صلی الله علیه و آله است .

3 ) جبرئیل کریم : «انه لقول رسول کریم » تکویر/ 19 . مراد از رسول کریم در این آیه جبرئیل امین است .

4 ) پیامبرکریم : « ... و جاءهم رسول کریم» . دخان / 17 . مراد از رسول کریم در این آیه حضرت موسی علیه السلام است .

5 ) قرآن کریم : « انه لقرآن کریم » . واقعه / 77 . یعنی کتاب آسمانی که در بین سایر کتب آسمانی از شرافت و فضیلت بیشتر برخوردار است .

6 ) گیاهی کریم :« ... انبتنا فیها من کل زوج کریم» . شعراء/7 ، لقمان / 10 . یعنی گیاهان نسبت به سایر گیاهان برتری بیشتر دارد .

7 ) مقام کریم : « مقام کریم ». شعراء/58 . دخان/ 26 . یعنی جایگاه خوب و با ارزش .

8 ) کتاب(نامه) کریم : « ... انی القی الی کتاب کریم » . نمل / 29 . یعنی نامه ای با عظمت و با ارزش .

9 ) ملک کریم :« ان هذا الا ملک کریم». یوسف / 31 . یعنی فرشته ای با عظمت و با فضیلت .

10 ) اجرکریم : « و له / و لهم اجر کریم » . حدید/ 11 و 18 ، احزاب / 44 .

اجرکریم یعنی پاداش زیاد و با ارزش ، اجر کریم در قرآن کریم برای چند دسته بیان شده است :

الف ) کسانی که به خدا قرض الحسنه می دهند . حدید/ 11 . نکته ای شایان توجه اینکه : در باره ای قرض الحسنه در چند آیه قرض دادن به خدا مطرح است یعنی قرضی که انسان به بندگان خدا می دهد ، گویا به خدا قرض داده است و برای قرض دهنده اجر وپاداش کریم و باارزش و مضاعف و چندین برابر وعده داده شده است .

ب ) برای کسانی که اهل صدقه دادن هستند و همچنین قرض می دهند . حدید/ 18 .

ج ) کسانی که اهل ایمان هستند و خدای سبحان را زیاد یاد می کنند و همچنین صبح و شام او را تسبیح می گویند . احزاب/ 44 .

د ) کسانی که از قرآن کریم پیروی کرده و از خدای سبحان خوف و خشیت دارند . یس/ 11 .

11 ) رزق کریم :« لهم مغفره و رزق کریم » . حج/ 50 ، سبا/ 4 و... .

رزق و روزی کریم یعنی مواهب بزرگ و مستمر و همیشگی که نقص و عیبی در آن راه ندارد و حد و حسابی برای آن نیست و همچنین بهشت برین ، رزق کریم برای چند دسته در قرآن کریم بیان شده است :

الف ) برای مومنین و اهل ایمان واقعی . انفال / 4 .

ب ) برای کسانی که دارای ویژگی های ذیل هستند : ایمان آوردند ، هجرت کردند ، در راه خدا جهاد نمودند ،( مومنین را ) پناه دادند و یاری کردند . انفال / 74 .

ج ) برای کسانی که ایمان آوردند و عمل صالح انجام دادند . حج / 50 ، سبا/ 4 .

د ) برای مردان و زنان پاک و پاکدامن . نور/ 26 .

ه ) کسی که با خضوع و خلوص از خدا و پیامبرش اطاعت نماید و عمل صالح انجام دهد . احزاب/ 31 .

12 ) مدخل کریم : « ... و ندخلکم مدخلا کریما ». نساء/ 31 . یعنی محل و جایگاه خوب و ارزشمند .

کانال اطلاع رسانی فرهنگی مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی موحدی نجفی (مدظله) اصفهان, [۲۶.۰۳.۲۴ ۱۷:۳۹]

13 ) قول کریم :« ... و قل لهما قولا کریما ». اسراء/ 23 .

قول کریم یعنی سخن سنجیده ، بزرگوارانه و محترمانه . جالب است که قرآن در باره ای سخن گفتن با مردم می فرماید : « قولوا للناس حسنا ». بقره/ 83 . ولی نسبت به پدر و مادر می فرماید : (و قل لهما قولا کریما) یعنی با گفتار سنجیده و لطیف و بزرگوارانه با آنها سخن بگو .

اللهم وفقنا لما تحب و ترضی .