ارزیابی ژنوتیپ های بهاره گندم با استفاده از شاخص های تحمل به خشکی و تجزیه به مولفه های اصلی

تنش خشکی یکی از مهم ترین تنش­های غیر زنده محیطی است که باعث کاهش عملکرد گیاهان زراعی به ویژه در مناطق خشک و نیمه ­خشک دنیا می­شود. یکی از راهبردهای مفید در زمینه اصلاح گیاهان برای مقاومت به خشکی، حفظ و بهره­ گیری از تنوع موجود در بین ارقام است. به منظور شناسائی منابع مقاومت به خشکی و ارزیابی شاخص های تحمل، تعداد ۳۹ ژنوتیپ گندم بهاره در قالب طرح کرت های خرد شده با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه محقق اردبیلی کشت شدند. سطوح تنش شامل شاهد (آبیاری کامل)، سطح تنش دو سوم نیاز آبیاری و سطح تنش یک سوم نیاز آبیاری بود. سطوح تنش به عنوان کرت های اصلی در نظر گرفته شده و ژنوتیپ­ها نیز به عنوان کرت های فرعی داخل کرت های اصلی به صورت تصادفی کشت شدند.در تنش دو سوم آبیاری از نظر شاخص­های STI، GMP و HARM، ژنوتیپ­های سپاهان کرج۳، بهار و یاواروس بهترین ژنوتیپ­ها شناخته شدند. در شرایط تنش یک سوم آبیاری از نظر شاخص های فوق ژنوتیپ­های هیرمند، بهار، یاواروس و مرودشت بهترین بودند. بالاترین ضریب همبستگی عملکرد دانه در شرایط بدون تنش به ترتیب با شاخص­های GMP، STI و HARM و در شرایط تنش دو سوم آبیاری به ترتیب با HARM، GMP و STI حاصل گردید. همچنین طبق نمودار بای­پلات حاصل از تجزیه به مولفه های اصلی در سطح تنش دو سوم آبیاری ژنوتیپ­های مغان۱، گلستان، کویر، مارون، کرخه، چناب، بهار، سپاهان، قرمزک و تجن و در سطح تنش یک سوم آبیاری شامل ژنوتیپ­های گلستان، نیک­نژاد، مارون، داراب، فلات، آرتا، مرودشت، بهار، هیرمند و قرمزک جزو ژنوتیپ­های متحمل به خشکی بودند.

Keywords:

تنش خشکی , تنوع , عملکرد دانه