بررسی تاثیر احیای قنوات بر شاخص های توسعه پایدار روستایی (مطالعه موردی منطقه کاشمر)

آب یکی از اصلی ترین ارکان زندگانی است که جایگاه مهمی در فرآیند توسعه دارد و با افزایش تولیدات کشاورزی، صنعتی و حفظامنیت غذایی، باعث ارتقای کیفیت زندگی مردم و ماندگاری افراد در روستا میشود. قنات یکی از مهمترین سازه های مدیریت پایدار آب درمواجهه با کمبود آب در اقلیم های خشک و نیمه خشک و عاملی نیرومند برای دستیابی به توسعه پایدار روستاها به شمار می رود. قناتکارکردهای اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی مختلفی ازجمله افزایش اشتغال، افزایش درآمد، افزایش تولیدات کشاورزی، کاهشمهاجرت، جلوگیری از هدر رفت آب، حفظ پوشش گیاهی و مواردی از این قبیل را دارد؛ بنابراین در پژوهش حاضر اقدام به بررسی تاثیراحیای قنوات بر شاخص های توسعه پایدار روستایی شده است. اطلاعات موردنیاز از طریق مصاحبه با بهره برداران کشاورزی، خبرگان وکارشناسان و تکمیل پرسشنامه از آنان در منطقه ی کوه سرخ شهرستان کاشمر جمع آوری شد و با مدلسازی معادلات ساختاری برآورد آنانجام گرفت. در ادامه نیز به تعیین ضرایب اهمیت و اولویت بندی آنها با استفاده از فرآیند تحلیل شبکه (ANP) پرداخته شد. نتایج تحقیقنشان داد که احیای قنات بر شاخص های اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی تاثیر مثبت و معناداری دارد. احیای قنات بر شاخص اقتصادیبا ضریب ۰.۶۱۰ بیشترین تاثیرپذیری را دارد و ضریب آن در شاخص اجتماعی و زیست محیطی ۰.۲ می باشد. در رتبه بندی شاخص هایتوسعه پایدار با استفاده از فرآیند تحلیل شبکه (ANP) شاخص اجتماعی با وزن ۰.۴۳۴۱۱ رتبه اول، شاخص اقتصادی با وزن ۰.۳۹۳۲۷رتبه دوم، شاخص زیست محیطی با وزن ۰.۱۷۲۶۲ رتبه سوم را دارد. بنابراین سرمایه گذاری در احیای قنات به طور مشخص می تواند آثارمثبتی را از ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی به همراه داشته باشد.

Keywords:

بحران آب , تحلیل شبکه (ANP) , توسعه پایدار , قنات , معادلات ساختاری