بررسی اثر خشکسالی بر رخداد گردوغبار در غرب ایران

پدیده گردوغبار یکی از مهم ترین پیامدهای فرسایش بادی و کاهش رطوبت خاک در سطح ایران و جهان، به ویژه در منطقه غرب و جنوب غرب کشور است. پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر کاهش بارش و خشکسالی بر رخداد گردوغبار در استان های خوزستان، ایلام، لرستان، چهارمحال و بختیاری و کهگیلویه و بویراحمد انجام شد. در این پژوهش، ترکیبی از روش های آماری برای تجزیه و تحلیل اطلاعات ایستگاهی و شاخص SPI برای محاسبه خشکسالی و شدت وقوع آن استفاده شد. نتایج نشان داد، از نظر مکانی بیشترین فراوانی رخداد گردوغبار برای استان های واقع در قسمت غربی منطقه مورد مطالعه (خوزستان و ایلام) است و از نظر زمانی بیشینه گردوغبار در سطح، طی سال های 2008 و 2009 ثبت شده است. در مقیاس فصلی، اواخر فصل بهار و اوایل تابستان و در مقیاس ماهانه ماه های می، ژوین و جولای از بیشترین رخداد گردوغبار برخوردار هستند. محاسبه خشکسالی ها نشان داد، نه تنها فراوانی خشکسالی در این منطقه بیش از ترسالی است بلکه شدت دوره های خشک نیز بیشتر از دوره های مرطوب است. توزیع زمانی نمرات استاندارد شده بارش نیز نشان داد دوره های مرطوب به طور عمده، درابتدای دوره مطالعاتی و دوره های خشک از سال 2008 شروع و تا پایان دوره مطالعاتی از تمرکز بیشتری برخوردارند. بررسی تاثیر خشکسالی ها بر رخداد گردوغبار نیز حاکی از آن است که در سال های همراه با کاهش شدید بارش (خشکسالی شدید) ارتباط خوب و معناداری بین وقوع خشکسالی و رخداد پدیده گردوغبار وجود دارد، زیرا شدیدترین رخداد خشکسالی ها و گردوغبار در سال های 2008 تا 2012 رخ داده است.

Keywords:

بارش , غرب ایران , کاهش رطوبت , گردوغبار , SPI