معدنکاری دیجیتال، مسیر پیش روی اکوسیستم صنعت معدن در دوران تحول

در دوران تسلط بازار و تحول در مفاهیم کسب و کار، الزام به تغییر در سازوکارهای شرکت های معدنی کاملا مشهود است. شرکت های معدنی در حال درک و دریافت رویکرد تازه ای از اقتصاد هستند. تغییر جهت گیری ها و خواسته های ذینفعان، کاهش دسترسی به انرژی و افزایش عمق معدنکاری چالش های این روزهای این حوزه است. دوران تحول، نتیجه یک اتفاق ناگهانی و تغییر در نگرش مدیران نبوده است. در مدل سنتی، مدیران شرکت های معدنی در تلاش برای کاهش هزینه های استخراج و بهره برداری بوده، اما در استراتژی مدرن مانند دیگر شرکت های دنیا باید به بهترین شکل سبد سرمایه خود را مدیریت کنند. در عصر حاضر مدیریت یک شرکت معدنی و صنعتی شامل داشتن یک مدل کسب و کار جذاب برای سرمایه گذاری و حفظ ثبات و پایداری در عملیات بلند مدت معدنکاری است.

در این استراتژی جدید، توجه به فناوری، قطعه کلیدی پازل است. این فناوری ها شامل تکنولوژی های پردازش داده، ارائه رویکردهای جدید در تجزیه و تحلیل، هوش مصنوعی، روباتیک، بلاک چین و اینترنت اشیا است. یکی دیگر از چالش های این دوران تحول، چالش جمع آوری داده از فرآیند معدنکاری است که مستلزم استفاده گسترده از سنسورها است. اکنون این استراتژی های جدید شرکت های معدنی است که باید بازار حوزه تجهیزات و ماشین آلات معدنی (METS) را ترسیم کند. نبود تجهیزات و ماشین آلات به روز و حکمرانی بخش METS به دلیل نبود استراتژی مناسب شرکت های معدنی در این زمینه بوده است.

معدنکاری دیجیتال یک مزیت رقابتی است و برای طولانی مدت در اکوسیستم معدن باقی خواهد ماند. در این دوران تحول، هم بهره وری و کاهش هزینه مطرح است، هم مباحثی مانند ایمنی، زنجیره تامین، منابع انسانی، آب و انرژی، فرصت های جدیدی را برای مجموعه های معدنی خلق کرده است. ایمنی یک مسئله حیاتی است. معدنکاری در حوزه ایمنی هیچ زمان شهرت خوبی نداشته اما انتظار می رود که با پیشرفت فناوری، موضوع ایمنی بیشترین توجه را به خود جلب کند.

زنجیره تامین نیز یکی دیگر از موضوعات مهم در حوزه معدن است. دیجیتالی ساختن زنجیره تامین، به صورت یک شبکه تامین دیجیتال، همراه با حلقه های متعدد و مفقوده، که پیوندهای موثری از سایت های حفاری تا شبکه ترابری محصول نهایی را مرتبط می سازد، از ضروریات این روزهای حوزه معدن است. دیجیتالی ساختن زنجیره تامین، همچنین بهره وری فرآیند و استفاده موثر از دارایی را افزایش می دهد.

منابع انسانی در دوران تحول، اهمیت بیشتری پیدا کرده است. تعارض منافع ذینفعان، کارگران، مشتریان، سازمان های نظارتی و شبکه ها، بیش از پیش حائز اهمیت است. این موضوع تنها مقبولیت لفظی یا اجبار قانونی در راستای مسئولیت اجتماعی شرکت نیست، بلکه برای ارگانیک کردن روابط است.

دو مورد دیگر که سبب هدر رفتن منابع مالی شرکت های معدنی می شود، آب و انرژی هستند. بهینه سازی هر دو در حال حاضر یک شرط اساسی برای مدل های کسب و کار موفق است که هر دو تحت فشار شدید توسط ناظران خارجی و جوامع محلی هستند. البته مدیریت صحیح آب و انرژی سبب مدیریت بهتر محیط زیست شده و از این منظر نیز حائز اهمیت است. همچنین مدیریت بهتر محیط زیست ممکن است بخش معدن را از انتقاد به عنوان ویرانگر محیط زیست مبرا کند.

باز طراحی و سازماندهی مجدد صنعت معدن، در راستا تحول دیجیتال به هیچ وجه نمی تواند یک فرآیند از بالا به پایین باشد. باید با آماده کردن کارکنان برای چنین تحولی، رویکردی از پایین به بالا اتخاذ نمود. منابع انسانی در این مسیر عامل تعیین کننده ای هستند. نمی توان آنها را نادیده گرفت، حتی قرار دادن آنها در موقعیت ثانویه از نظر آمادگی برای چالش های نوظهور در صنعت معدن فاجعه بار خواهد بود. کارکنان باید آموزش ببینند و نیروی جدید با اولویت بندی استعدادها به طور مناسب جذب و استخدام شوند.

عوامل فنی و فیزیکی منطبق بر تغییر تقاضا و بازار رو به رشد مواد معدنی، چالش دیگر شرکت های معدنی است. پاسخ به نیازهای جدید بازار کار بسیار بزرگ و پیچیده است که تنها مسیر پیش روی شرکت های معدنی به روز ماندن و حرکت منطبق بر امواج تغییر است. در مجموع، بزرگ ترین چالش پیش روی معادن و صنایع معدنی، تغییر نگرش و طرز فکر است.

آیدا میرحیدری

بنیانگذار شرکت توسعه نوآوری و فناوری معدن ایده (Minedea.ir)

عضو هیئت نویسندگان کتاب معدنکاری دیجیتال، مسیر پیش روی اکوسیستم صنعت معدن در دوران تحول

مولف کتاب جایگاه نوآوری در اکوسیستم معدن و صنایع معدنی

مشاور موسسه آموزشی و پژوهشی یونیدرو
مشاور حوزه نوآوری شرکت ملی صنایع مس ایران