شرایط گرفتن تابعیت ایرانی؟!

امیرحسین صفدری پژوهشگر علم حقوق

چگونه تابعیت ایران را بگیریم؟! 

مطابق با ماده 976 قانون مدنی افراد فوق تبعه ایران محسوب می شوند:

 1. کلیه ی ساکنین ایران به استثنای اشخاصی که تبعیت خارجی آن ها مسلم باشد. تبعیت خارجی کسانی مسلم است که مدارک تابعیت آن ها مورد اعتراض دولت ایران نباشد. 2. کسانی که پدر آن ها ایرانی است اعم از این که در ایران یا در خارجه متولد شده باشند. 3. کسانی که در ایران متولد شده و پدر و مادر آنان غیرمعلوم باشند. 4. کسانی که در ایران از پدر و مادر خارجی که یکی از آن ها در ایران متولد شده به وجود آمده اند.

5. کسانی که در ایران از پدری که تبعه خارجه است به وجود آمده و بلافاصله پس از رسیدن به هجده سال تمام لااقل یک سال دیگر در ایران اقامت کرده باشند والا قبول شدن آن ها به تابعیت ایران بر طبق مقرراتی خواهد بود که مطابق قانون برای تحصیل تابعیت ایران مقرر است. 6. هر زن تبعه ی خارجی که شوهر ایرانی اختیار کند. 7. هر تبعه ی خارجی که تابعیت ایران را تحصیل کرده باشد. در تبصره همین ماده قانونگذار ما می گوید: اطفال متولد از نمایندگان سیاسی و قنسولی خارجه مشمول فقره ۴ و ۵ نخواهند بود.

قانونگذار ما در ماده 979 قانون مدنی در خصوص افرادی که می خواهند تابعیت ایرانی بگیرند می گوید: اشخاصی که دارای شرایط ذیل باشند می توانند تابعیت ایران را تحصیل کنند:

 1. به سن هجده سال تمام رسیده باشند. 2. پنج سال اعم از متوالی یا متناوب در ایران ساکن بوده باشند. 3. فراری از خدمت نظامی نباشند. 4. در هیچ مملکتی به جنحه ی مهم یا جنایت غیرسیاسی محکوم نشده باشند. در مورد فقره ی دوم این ماده مدت اقامت در خارجه برای خدمت دولت ایران در حکم اقامت در خاک ایران است.

مطابق با قانون تعیین تکلیف تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی مصوب 1398 قانونگذار ما بیان می کند: فرزندان حاصل از ازدواج شرعی زنان ایرانی با مردان غیرایرانی که قبل یا بعد از تصویب این قانون متولد شده یا می شوند، قبل از رسیدن به سن هجده سال تمام شمسی به درخواست مادر ایرانی در صورت نداشتن مشکل امنیتی (به تشخیص وزارت اطلاعات و سازمان اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی) به تابعیت ایران در می آیند. 

تبصره 1 این قانون می گوید: در صورتی که پدر و یا مادر متقاضی در قید حیات نبوده و یا در دسترس نباشند، در صورت ابهام در احراز نسب متقاضی، احراز نسب با دادگاه صالح است.

مطابق با تبصره 2 قانون فوق قانونگذار ما تاکید می کند: افراد فاقد تابعیتی که خود و حداقل یکی از والدین شان در ایران متولد شده باشند، می توانند پس از رسیدن به سن هجده سال تمام شمسی، تابعیت ایرانی را تقاضا کنند که در صورت نداشتن سوءپیشینه کیفری و نیز نداشتن مشکل امنیتی (به تشخیص وزارت اطلاعات و سازمان اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی) به تابعیت ایران پذیرفته می شوند.

در خصوص بحث تابعیت یک نکته مهم دیگر وجود دارد که در مورد تابعیت مضاعف است، تابعیت مضاعف یا همان دو پاسپورت داشتن یعنی یک شخص همزمان تابعیت دو یا چند کشور را داشته باشد و به این ترتیب می تواند از پاسپورت دو یا چندم خودش استفاده کند. 

البته باید گفت تابعیت مضاعف ممکن است مشکلاتی را برای شخص چند تابعیتی به وجود بیاورد مثلا در مورد پرداخت مالیات، خدمت نظام وظیفه ، بحث ارث، بحث وصیت و... که ممکن است برای آن شخص مشکلاتی ایجاد شود، گاهی هم دولت ها در مورد حمایت سیاسی از این افراد که دارای چند تابعیت هستند دچار اختلافاتی می شوند. 

مطابق با ماده 989 قانون مدنی ما اگر فردی علاوه بر تابعیت ایرانی تابعیت دیگری داشته باشد از نظر قانون ایران تنها تابعیت ایرانی او مورد قبول است و تابعیت یا تابعیت های دیگر او از طرف قانون ایران به رسمیت شناخته نمی شود.