چگونه حقوق بین الملل بشردوستانه در اسرائیل و غزه اعمال می شود؟
شما در حال خواندن ترجمه مقاله ای با عنوان How Does International Humanitarian Law Apply in Israel and Gaza? از «کلایو بالدوین» Clive Baldwin هستید که درسایت «دفتر سازمان ملل متحد برای هماهنگی امور بشردوستانه» United Nations Office for the Coordination of Humanitarian Affairs به تاریخ 30 اکتبر 2023 منتشر شده است. «کلایو بالدوین» متولد بریتانیا و از سال 2007 «مشاور ارشد حقوقی دیده بان حقوق بشر» Senior Legal Advisor at Human Rights Watch است. او قبلا برای «سازمان امنیت و همکاری اروپا» OSCE در «کوزوو» Kosovo و «گروه بین المللی حقوق اقلیت ها» Minority Rights Group International کار می کرد. وی همچنین نویسنده گزارش سال 2006 «حقوق اقلیت ها» Minority Rights در«کوزوو» بوده و در رشته تحصیلی حقوق بین الملل متخصص در حوزه های حقوق بشر، حقوق بین الملل کیفری و حقوق بین الملل بشردوستانه است.
پس از حمله حماس به اسرائیل و بمباران نوار غزه توسط اسرائیل، بحث های زیادی، چه از سوی کارشناسان و چه غیرمتخصصان، در مورد «حقوق بین الملل بشردوستانه»international humanitarian law (IHL) ، حقوق حاکم بر درگیری های مسلحانه و اشغال نظامی، و کاربرد آن در خصومت های کنونی شامل اسرائیل و گروه های مسلح فلسطینی به راه افتاد.
با افزایش اتهامات، درک تعریف حقوقی اصطلاحاتی مانند «جنایت جنگی» war crimes و معنای آنها در حقوق مهم است. حقوق بین الملل بشردوستانه، یا «قوانین جنگ»، laws of war هزاران سال است که به نوعی وجود داشته است، اما «نسخه مدرن» modern version آن در «کنوانسیون های ژنو» Geneva Conventions 1949، در کنار «سایر معاهدات» other treaties و«حقوق بین الملل عرفی» customary international law بیان شده است. دولت ها از جمله اسرائیل و همچنین «گروه های مسلح غیردولتی» non-state armed groups که در مناقشات درگیر هستند، از جمله حماس و جهاد اسلامی را ملزم می کند، حتی اگر نتوانند به طور رسمی این معاهدات را «تصویب» ratify کنند.
مهم است که بگوییم قواعد حقوقی «غیرمتقابل» non-reciprocal هستند، به این معنی که صرف نظر از آنچه طرف مقابل انجام داده است، اعمال می شوند. نقض Violation (مانند هدف قرار دادن عمدی غیرنظامیان یا اعمال مجازات دسته جمعی) هرگز نمی تواند با ادعای اینکه طرف دیگری مرتکب تخلف شده است، یا «عدم تعادل قدرت» power imbalances یا سایر «بی عدالتی ها» injustices توجیه شود. «قوانین جنگ» فقط در «موقعیت های خاص» specific situations اعمال می شود، به ویژه در طول درگیری مسلحانه یا اشغال.
سایر قوانین، به ویژه »قواعد بین المللی حقوق بشر» international human rights law، همیشه اعمال می شود و بر وظایف همه دولت ها برای حمایت از حقوق مردم در قلمرویی که «صلاحیت» jurisdiction یا «درجه ای از کنترل» degree of controlدارند، حاکم است. حقوق بین الملل بشردوستانه بر انجام خصومت ها حاکم است و از حقوق حاکم بر تصمیم به استفاده از زور متمایز است. قانونی بودن تصمیم به استفاده از زور هر چه باشد، همه طرف ها باید از حقوق بین الملل بشردوستانه «تبعیت» comply کنند. این مجموعه قوانین همچنین زمانی بر اشغالگری حاکم است که یک کشور «بدون رضایت» without consent، «کنترل موثری» effective control بر سرزمینی داشته باشد که هیچ عنوان «حاکمیتی» sovereignty بر آن ندارد، مانند «اشغال سرزمین فلسطین» occupation of Palestinian territory توسط اسرائیل. صرف نظر از اینکه چه تعداد ادعا در مورد «الحاق» annexation دارد، بر اساس قواعد بین المللی حقوق بشر، «دولت اشغالگر» occupying state حاکمیتی بر «سرزمین اشغالی» occupied territory به دست نمی آورد. « قدرت اشغالگر» occupying power باید «رفتار انسانی» humane treatment با مردم را «تضمین» ensure کند و «نیازهای اولیه» basic needs آنها از جمله غذا و مراقبت های پزشکی را تامین کند.
«قواعد اساسی قوانین جنگ» Basic Rules of the Laws of War
«قاعده اساسی» fundamental rule حقوق بین الملل بشردوستانه در مناقشه این است که همه طرف ها باید همیشه بین «رزمندگان» combatants و «غیرنظامیان» civilians «تمایز» distinguish قائل شوند. غیرنظامیان و اشیاء غیرنظامی هرگز نباید هدف حمله قرار گیرند. طرف های درگیر فقط می توانند جنگجویان و «اهداف نظامی» military objectives را هدف قرار دهند. ادعای این که غیرنظامیان هدف حمله نیستند، به سادگی کافی نیست. حقوق بین الملل بشردوستانه ایجاب می کند که «طرف های درگیر» parties to the conflict باید تمام «اقدامات احتیاطی» feasible precautionsممکن را برای به حداقل رساندن آسیب به غیرنظامیان و اشیاء غیرنظامی انجام دهند.
اگر حمله ای نتواند بین جنگجویان و غیرنظامیان تمایز قائل شود یا انتظار می رود در مقایسه با منافع نظامی آسیب نامتناسبی به جمعیت غیرنظامی وارد کند، آن نیز ممنوع است. بر اساس حقوق بین الملل بشردوستانه، با هرکسی که بازداشت می شود، مانند «اسیران جنگی» prisoners of war ، باید رفتاری انسانی داشت. «گروگان گیری» Taking hostages و استفاده از افراد به عنوان «سپر انسانی» human shields ممنوع است. در مورد حمله ای که ممکن است بر جمعیت غیرنظامی تاثیر بگذارد، قوانین جنگ طرف ها را ملزم می کند که «هشدار اولیه موثر» effective advance warning انجام دهند، مگر اینکه شرایط اجازه آن را ندهد. اینکه چه چیزی موثر است بستگی به شرایط دارد و اگر غیرنظامیان نتوانند به «منطقه امن تر» safer area بروند، هشدار موثر نخواهد بود.
با این حال، دادن اخطار، طرفین را از «الزام حفاظت از غیرنظامیان» requirement to protect civilians مبرا نمی کند. غیرنظامیانی که پس از یک هشدار« تخلیه» evacuate نمی شوند همچنان می بایست «محافظت» protect شوند. آنها هنوز نباید هدف قرار گیرند و مهاجمان باید «تمام اقدامات ممکن» all feasible measures را برای محافظت از آنها انجام دهند. «بیانیه هایی» Statements که «هشدارهای واقعی» genuine warningsنیستند، و با هدف «استفاده از تهدید خشونت» use the threat of violenceبرای «گسترش وحشت» spread terror در میان مردم منتشر شوند، (مانند اجبار آنها به ترک منطقه) ممنوع هستند.
«اشغال اسرائیل» Israel's Occupation
اسرائیل از سال 1967 «کرانه باختری» West Bank از جمله «بیت المقدس شرقی» East Jerusalem و غزه را که در مجموع «سرزمین اشغالی فلسطین Occupied Palestinian Territory (OPT)» را تشکیل می دهند، اشغال کرده است. برخلاف ادعای دولت اسرائیل، خروج نیروهای زمینی اسرائیل از غزه در سال 2005 به اشغال غزه پایان نداد. به این دلیل که از آن زمان، اسرائیل کنترل موثری بر غزه، از جمله «آب های سرزمینی» territorial waters و «حریم هوایی» airspace آن، جابه جایی افراد و کالاها، به جز در مرز غزه با مصر، و زیرساخت هایی که غزه بر آن تکیه دارد، حفظ کرده است و این امر نوار را به «یک زندان در فضای باز» an open-air prison تبدیل کرده است.
براساس حقوق بین الملل بشردوستانه، اسرائیل به عنوان «قدرت اشغالگر» occupying power موظف است اطمینان حاصل کند که نیازهای اولیه مردم غزه مانند غذا و آب برآورده می شود. قواعد بین المللی حقوق بشرهمچنین بر «وظایف قانونی مقامات اسرائیلی» legal duties of the Israeli authorities در قبال جمعیت سرزمین اشغالی فلسطین OPT، به ویژه با توجه به مدت طولانی اشغال، نظارت می کند. علاوه بر این، «حماس» و «تشکیلات خودگردان فلسطین»، که بالفعل مقامات حاکم بر بسیاری از فلسطینی ها هستند، مسئولیت حفاظت از حقوق بشر جمعیتی که بر آنها حکومت می کنند، را دارند. البته عملکرد آنها نافی وظایف اسرائیل به عنوان قدرت اشغالگر نیست.
«جنایت جنگی» War Crimes
جنایات جنگی نقض جدی قوانین جنگی است که توسط افرادی با «قصد مجرمانه» criminal intent، یعنی «عمدی» deliberately یا «بی پروا» recklessly انجام می شود. جنایات جنگی شامل «حمله عمدی به غیرنظامیان» deliberately attacking civilians، «گروگان گیری» taking hostages و «مجازات دسته جمعی» collective punishment است.
«حملات هوایی» Airstrikes و «حملات موشکی» rocket attacks اسرائیل، حماس و «سایر گروه های مسلح» other armed groups که غیرنظامیان را هدف قرار می دهند یا «بدون تبعیض» indiscriminate انجام می دهند، قوانین جنگ را نقض می کنند و اگر با «نیت جنایتکارانه» criminal intent انجام شوند، «جنایات جنگی» محسوب می شوند. هرکسی که مرتکب جنایت جنگی می شود، «مسئولیت کیفری» criminally liable دارد، همان طور که «مسئول دستور دهنده»، responsible for ordering «کمک کننده» assisting in یا «تسهیل کننده» facilitating جنایت جنگی هستند.
«فرماندهان» Commanders و «رهبران غیرنظامی» civilian leaders در صورتی که از جنایاتی که «زیردستان» subordinates مرتکب شده اند می دانستند یا می بایست می دانستند و نتوانستند به اندازه کافی از جنایت جلوگیری کنند یا مسئولین را مجازات کنند، ممکن است طبق «اصل مسئولیت فرماندهی» principle of command responsibility مسئولیت کیفری داشته باشند. طی روزهای گذشته، جنایات جنگی متعددی در اسرائیل و فلسطین ارتکاب یافته و همچنان ادامه دارد، با نگرانی شدیدی که نیروهای اسرائیلی و گروه های مسلح فلسطینی در«حملات غیرقانونی بدون تبعیض» unlawful indiscriminate attacks انجام می دهند و به غیرنظامیان آسیب می رسانند.
«کشتار عمدی» deliberate killing غیرنظامیان اسرائیلی و گروگان گرفتن صدها گروگان توسط حماس و دیگر گروه های مسلح «جنایات جنگی» است، و همچنین پرتاب موشک های بی رویه به «جوامع اسرائیلی. » Israeli communities. به گفته دولت اسرائیل، حدود 1400 اسرائیلی از 7 اکتبر تاکنون کشته شده اند. اسرائیل به طور مداوم نوار پرجمعیت غزه را که محل سکونت 2.3 میلیون نفر است، بمباران کرده است. به گفته وزارت بهداشت غزه، بیش از 7000 فلسطینی از جمله تقریبا 3000 کودک از 7 اکتبر تاکنون کشته شده اند. در برخی موارد، بمب ها کل بلوک ها و حتی بخش های وسیعی از محله ها را به ویرانه تبدیل کرده اند.
«نیروهای اسرائیلی» Israeli forces در «محله های پرجمعیت» densely populated neighborhoods از «فسفر سفید» white phosphorusاستفاده کرده اند، ماده ای شیمیایی که در تماس با اکسیژن مشتعل می شود و باعث «سوختگی های وحشتناک و شدید» horrific and severe burns می شود. «فسفر سفید» می تواند تا استخوان بسوزد و سوختگی 10 درصد از بدن انسان اغلب کشنده است. اسرائیل همچنین با قطع غذا، آب، برق و سوخت درگیر مجازات دسته جمعی مردم غزه بوده است. این یک «جنایت جنگی» است، همانطور که عمدا مانع از رسیدن «کمک های بشردوستانه» humanitarian relief به غیرنظامیان نیازمند می شود.
در طول دورهای قبلی خصومت ها، از جمله در سال 2021، «دیده بان حقوق بشر» Human Rights Watch «نقض جدی قوانین جنگ» serious violations of the laws of war توسط نیروهای اسرائیلی و گروه های مسلح فلسطینی را مستند کرد. همچنین «نگرانی» concern در مورد دستور اسراییل برای جابجایی بسیاری از جمعیت غیرنظامی غزه وجود دارد، که تنها در صورت نیاز به دلایل «امنیت غیرنظامیان» civilians’ security یا «ضرورت نظامی» imperative military مجاز است.
جمعیت غیرنظامی باید بتوانند هر چه زودتر بازگردند. («آوارگی دائمی» permanent displacement یک جنایت است) علاوه بر این، «مقامات اشغالگر اسرائیل» Israeli occupying authorities مرتکب جنایات بین المللی دیگری از جمله «شهرک سازی در کرانه باختری» West Bank settlements شده اند و به آن ادامه می دهند. اگر قدرت اشغالگر هر یک از جمعیت غیرنظامی خود را «مستقیم» directly یا «غیرمستقیم» indirectly به سرزمین اشغالی منتقل کند، «جنایت جنگی» است.
دیده بان حقوق بشر و «سایر سازمان های حقوق بشری» other rights organizations نیز دریافته اند که «مقامات اسرائیلی» Israeli authorities مرتکب «جنایات ضد بشری آپارتاید» crimes against humanity of apartheid و «آزار و اذیت میلیون ها فلسطینی» persecution against millions of Palestinians هستند. «سرکوب سیستماتیک» systematic oppression مردم غزه بخشی از این جنایات مداوم است.
ارتکاب «جنایات بین المللی» International crimesباید منجر به «پاسخگویی» accountability شوئد. دادگاه بین المللی کیفری (ICC) در لاهه صلاحیت رسیدگی به «جنایات جنگی» و سایر جنایات جدی بین المللی را که در داخل سرزمین اشغالی فلسطین OPT (سرزمین کشور فلسطین که «یکی از اعضای دیوان بین المللی کیفری» an ICC memberاست) یا توسط «اتباع فلسطینی» nationals of Palestine انجام شده باشد، را دارد.
«دادستان دیوان» court’s prosecutor «تحقیقاتی» investigation در حال انجام دارد که سلف او در سال 2021 در مورد «جنایات احتمالی» possible crimes در فلسطین آغاز کرد. دیده بان حقوق بشر از دادستان خواسته است که «بیانیه رسمی روشنی» clear formal statement در مورد چگونگی «اعمال حکم دادگاه» court’s mandate applies در شرایط کنونی ارائه دهد، که «سیگنال بسیارمهمی» critical signal را ارائه می دهد که همه کسانی که «مسئول جنایات جنگی» those responsible for war crimes هستند، ممکن است تحت «پیگرد قانونی» prosecution قرار گیرند.«پاسخگویی موثر» Effective accountability برای پایان دادن به جنایات بین المللی «حیاتی» vital است.