پرسش های امام صادق علیه السلام از ابوحنیفه و نهی او از قیاس

🏴السلام علیک یا ابا عبدالله یا جعفربن محمد ایها الصادق یابن رسول الله🏴🏴

🏴شهادت جانسوز حضرت امام جعفر صادق علیه السلام تسلیت و تعزیت باد 🏴

امام صادق علیه السلام مثل اجداد طاهرینش یکی از مهم ترین فعالیت و اهدافش صیانت و محافظت از اسلام واقعی و مبارزه با فرقه های انحرافی مانند مرجئه ، غلات ، مفوضه و ... ، و تفکرات التقاطی مانند قیاس در دین بود 

لذا ابوحنیفه که از سردمداران تفکر انحرافی قیاس بود حضرت او را از این کار به شدت منع نمود و نمونه های از احکام دین را از او پرسید که اصلا با قیاس سازگاری ندارد ، اینک خلاصه ای این مطلب را ذکر می کنیم. 

شیخ صدق نقل می کند که : حدیث کردند ما را از ابن شبرمه که میگفت روزی با ابو حنیفه وارد شدیم بر حضرت صادق علیه السلام.

آن حضرت فرمود: ابو حنیفه از خدا بترس و به رای خود قیاس در دین مکن، همانا اول کسی که قیاس کرد شیطان بود بعد از آنی که خدای تعالی به او امر فرمود بر آدم سجده کند و او قیاس کرد و گفت: انا خیر منه خلقتنی من نار و خلقته من طین، من از آدم بهترم چون مرا از آتش (نورانی) و او را از خاک (تیره و پست) آفریدهای ! 

 ای ابو حنیفه آیا می توانی اسراری که در سر خودت میباشد قیاس کنی و حکمت آن را بگوئی ؟

 عرضکرد نمی دانم.

حضرت فرمود : آیا می دانی که چرا در چشم آب شور قرار داده شد ؟ درگوش آب تلخ ؟

در بینی آب سرد (و غلیظ)؟

 و در دهان آب شیرین و گوارا ؟ عرضکرد نمی دانم.

حضرت امام صادق علیه السلام  فرمود: چون خداوند چشمان را پیه خلق نموده و آب شور را در آن قرار داد، که اگر این چنین نمی کرد فاسد میشد (چون پیه اگر بدون نمک باشد و بماند میگندد) و این منتی است که خداوند بر بنی آدم نهاده.

و آب گوش را تلخ نمود تا آنکه حیوانات نتوانند در آن بروند و اگر تلخ نمی بود حشرات داخل آن می شدند و اذیت مینمودند، و چه بسا مغز سر را می خوردند و هلاک می کردند (و این نیز منتی است که خداوند بر بنی آدم نهاده).

و در بینی آب سرد  قرار داد تا آنکه آدمی بتواند بخوبی نفس بکشد و بوی خوب را از بد تمیز دهد (و این هم خود نعمتی است از خدای عز و جل).

و در دهان آب شیرین قرار داد تا آنکه انسان بتواند طعم و مزه خوردنیها و آشامیدنیها را دریابد (و این هم نعمت و احسانست از ذو الاحسان).

سپس آن حضرت فرمود: ای ابو حنیفه ! آن چه کلمهایست که اولش کفر است و آخرش ایمان؟

ابو حنیفه عرضکرد: نمی دانم، 

حضرت فرمود: آن ، کلمه طیبه «لا اله الا الله» است که اگر بگوئیلا اله (یعنی نیست خدائی) کافر خواهی شد، و اگر بگوئی: الا الله (مگر خدای یکتا) مومن خواهی بود .

 وای بر تو ای ابو حنیفه: گناه کدامیک از قتل نفس و زنا کردن بزرگتر است

گفت گناه قتل نفس بزرگتر است، فرمود: پس تو بر خلاف خداوند می گوئی زیرا خداوند در (اثبات) قتل نفس دو نفر شاهد را قبول کرده، و در (اثبات) زنا چهار نفر شاهد خواسته.

بگو کدامیک از نماز و روزه بزرگتر( و مهم تر) است ؟

ابوحنیفه پاسخ داد : نماز،  حضرت فرمود: پس چرا زن بعد از ایام حیض (عادت ماهیانه زنانگی) باید قضای روزه را بگیرد اما قضای نماز بر او واجب نیست که بخواند، پس قیاسهای تو در احکام دین چگونه صحیح است (با اینکه جهل و عجز و ناتوانی تو در استنباط احکام شرعیه واضح است).

ای ابو حنیفه از خدا بترس و در احکام و دینش قیاس نکن (و رجوع نما بقرآن و امام بحق و از ایشان اطاعت و پیروی کن). 

 محمدبن علی ابن بابویه ، علل الشرایع ، ترجمه : مسترحمی ، ص 196 – 198 .