محرومیت از حقوق اجتماعی به چه معنا است؟

محرومیت از حقوق اجتماعی به چه معنا است؟

امیرحسین صفدری محقق و پژوهشگر علم حقوق

نکته قابل توجه این است که حقوق اجتماعی که فرد ممکن است بخاطر ارتکاب جرم از آنها محروم شود در ماده 26 قانون مجازات اسلامی به این صورت بیان شده است: حقوق اجتماعی موضوع این قانون به شرح زیر است: 

الف) داوطلب شدن در انتخابات ریاست جمهوری، مجلس خبرگان رهبری، مجلس شورای اسلامی و شوراهای اسلامی شهر و روستا. ب) عضویت در شورای نگهبان، مجمع تشخیص مصلحت نظام یا هیات دولت و تصدی معاونت رییس جمهور. 

پ) تصدی ریاست قوه قضاییه، دادستانی کل کشور، ریاست دیوان عالی کشور و ریاست دیوان عدالت اداری.

ت) انتخاب شدن یا عضویت در انجمن ها، شوراها، احزاب و جمعیت ها به موجب قانون یا با رای مردم. 

ث) عضویت در هیات های منصفه و امناء و شوراهای حل اختلاف. 

ج) اشتغال به عنوان مدیر مسوول یا سردبیر رسانه های گروهی. 

چ) استخدام و یا اشتغال در کلیه دستگاه های حکومتی اعم از قوای سه گانه و سازمان ها و شرکت های وابسته به آنها، صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، نیروهای مسلح و سایر نهادهای تحت نظر رهبری، شهرداری ها و موسسات مامور به خدمات عمومی و دستگاه های مستلزم تصریح یا ذکر نام برای شمول قانون بر آنها.

ح) اشتغال به عنوان وکیل دادگستری و تصدی دفاتر ثبت اسناد رسمی و ازدواج و طلاق و دفتریاری. 

خ)انتخاب شدن به سمت قیم، امین، متولی، ناظر یا متصدی موقوفات عام. 

د) انتخاب شدن به سمت داوری یا کارشناسی در مراجع رسمی. 

ذ) استفاده از نشان های دولتی و عناوین افتخاری. 

ر) تاسیس، اداره یا عضویت در هیات مدیره شرکت های دولتی، تعاونی و خصوصی یا ثبت نام تجارتی یا موسسه آموزشی، پژوهشی، فرهنگی و علمی.

و در تبصره 1و 2 این ماده قانونگذار ما تاکید می کند: مستخدمان دستگاه های حکومتی در صورت محرومیت از حقوق اجتماعی، خواه به عنوان مجازات اصلی و خواه مجازات تکمیلی یا تبعی، حسب مورد در مدت مقرر در حکم یا قانون، از خدمت منفصل می شوند. هر کس به عنوان مجازات تبعی از حقوق اجتماعی محروم گردد پس از گذشت مواعد مقرر در ماده (۲۵) این قانون اعاده حیثیت می شود و آثار تبعی محکومیت وی زائل می گردد مگر در مورد بندهای (الف)، (ب) و (پ) این ماده که از حقوق مزبور به طور دائمی محروم می شود.

با توجه به مطالبی که بیان شد مهمترین سوالی که ممکن است برای شما پیش بیاید این است که آیا سوء پیشینه کیفری پاک هم می شود یا پاک نمی شود؟؟ 

در پاسخ به این سوال باید بگویم که سوء پیشینه کیفری برای افراد دائمی نیست بلکه پس از گذشت مدت زمانی که قانونگذار تعیین کرده یعنی همان مدت هفت سال، سه سال و دو سال که در بالا به آنها اشاره شد این اثرات منفی جرم از بین می رود و از پیشینه کیفری آن فرد پاک می شود و فرد می تواند از حقوق اجتماعی که قبلا به واسطه آن جرم محروم شده بود دوباره بهره مند شود.

ضمنا در حال حاضر شما برای گرفتن گواهی عدم سوءپیشینه کیفری باید یا به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کنید و یا اگر امکان مراجعه به این دفاتر را ندارید خودتان می توانید با وارد شدن به سامانه عدل ایران در قسمت مربوط به گواهی عدم سوءپیشینه کیفری تقاضای صدور گواهی عدم سوءپیشینه کیفری خود را درخواست بدهید که معمولا پس از چند روز گواهی فوق برای شما صادر می شود و از طریق پیامک ابلاغیه الکترونیکی به شما اطلاع داده می شود گواهی صادر شده و شما باید به سامانه ثنا خود مراجعه کنید و آن گواهی را پرینت بگیرید.

در پایان هم باید این نکته مهم را بگویم که در جرائم غیر عمدی همانند جرائم رانندگی محرومیت از حقوق اجتماعی وجود ندارد، و ارتکاب جرائمی که مجازات قانونی آن شلاق تعزیری، جزای نقدی و حبس تا دو سال باشد، محکوم را از حقوق اجتماعی محروم نمی سازد و در گزارش مراجع ذی ربط تحت عنوان گواهی سوء پیشینه کیفری هم منعکس نخواهد شد. و همچنین باید بدانید که عفو خصوصی ( عفو رهبری ) آثار محکومیت را از بین نمی برد، در حالی که عفو عمومی ( توسط مجلس ) آثار محکومیت زایل می شود و شخص می تواند از حقوق اجتماعی خود بهر ببرد.