بررسی حقوقی قتل در تصادفات رانندگی

بررسی حقوقی قتل در تصادفات رانندگی

امیرحسین صفدری محقق و پژوهشگر علم حقوق

قتل واژه ای خطرناک برای بشریت است، قتل به زبان ساده یعنی کشتن یک انسان توسط یک انسان دیگر که اگر این کشتن با نیت قبلی و عمدی انجام شود به آن قتل عمد گفته می شود، و اما اگر نیت کشتن فردی را نداشته باشیم اما با نیت آسیب رساندن به انسانی او را مورد ضرب جرح قرار بدهیم و در این حین آن فرد کشته شود قتل شبه عمد محسوب می شود، و اگر فردی یک انسان را به صورت کاملا تصادفی و بدون قصد و نیت کشتن یا آسیب رساندن به او بکشد در این خصوص میگویم آن فرد مرتکب قتل غیرعمد شده است.

متاسفانه باید بگویم که سالانه تعداد زیادی از انسان ها توسط تصادفات رانندگی فوت می شوند که این نوع از فوت شدن شامل قتل های عمدی یا شبه عمدی محسوب نمی شود و قتل غیرعمد است؛ اکثر افراد جامعه ی ما فکر می کنند که مجازات راننده ای که سبب قتل در تصادف رانندگی شده است، همانند مجازات فردی است که یک انسان دیگر را با چاقو یا اسلحه به عمد کشته است و حکمش قصاص می باشد، در صورتی که این مسله فقط یک تصور اشتباه است و طبق قانون قتل در تصادفات رانندگی قتل غیرعمد محسوب می شود و مجازات قصاص ندارد بلکه مجازات حبس و دیه دارد.

در ماده 292 قانون مجازات اسلامی قانونگذار ما به صراحت بیان می کند: جنایت در موارد زیر خطای محض محسوب می شود: 

الف) در حال خواب و بیهوشی و مانند آنها واقع شود. 

ب) به وسیله صغیر و مجنون ارتکاب یابد. 

پ) جنایتی که در آن مرتکب نه قصد جنایت بر مجنی علیه را داشته باشد و نه قصد ایراد فعل واقع شده بر او را، مانند آنکه تیری به قصد شکار رها کند و به فردی برخورد نماید. 

و در تبصره این ماده قانونگذار تاکید می کند: در مورد بندهای (الف) و (پ) هرگاه مرتکب آگاه و متوجه باشد که اقدام او نوعا موجب جنایت بر دیگری می گردد، جنایت عمدی محسوب می شود.

اکثر مرگ و میرها در تصادفات رانندگی به سه علت عمده اتفاق می افتد:

1. بی احتیاطی یا بی مبالاتی. 

2. رعایت نکردن قوانین و مقررات رانندگی. 

3. عدم مهارت کافی برای رانندگی توسط راننده؛ که این قتل ها قتل غیرعمد محسوب می شود. 

در واقع حتی اگر تصادفی که رخ داده به علت سرعت زیاد راننده یا سبقت غیرمجاز یا نداشتن گواهینامه یا سن کم راننده باشد باز هم سبب نمی شود که راننده مرتکب قتل عمد شود، این مسله که راننده خطاکار قوانین راهنمایی و رانندگی را نقض کرده است کاملا صحیح می باشد، اما ملاک این است که راننده خطاکار قصد کشتن یا آسیب رساندن به کسی را نداشته است پس به همین علت می گویم قتل عمدی محسوب نمی شود.